Amabu'ulali Siföföna

Moroi ba Wikipedia
Gölu-gölu zura nifotöi "Tanakh" ba gotalua ndra niha Yahudi ma Sura Amabu'ulali Siföföna ba gotalua ndra Niha Keriso

Buku Amabu'ulali Siföföna no tambali Zura Ni'amoni'ö ndra Niha Keriso, ya'ia da'ö 24 zura nihalö moroi ba Zura Ni'amoni'ö ndra niha Yahudi, inönö mato ha'uga zura bö'ö. Ngawalö zura andre göi nibaso Yesu samösa.[1] Latötöi ia Tanakh ba gotalua ndra niha Yahudi, si no adogoa moroi ba Tora (ngawalö mbuku si fakhai ba goi-goi ma huku, ya'ia zi-5 mbuku Moze), Nevi'im (buku ndra sama'ele'ö) ba Ketuvim (ngawalö zura bö'ö). Tesura oi fefu mbuku andre ba li Ibrani ba so göi ösa nisura ba li Aram. Sanura ya'ia no oi fabö'ö-bö'ö, simanö göi ginötö wanura ya'ia, itaria töra ngaotu fakhe ba gotaluara.[2] [3]

No to'ölö ba gotalua ndra Niha Keriso wa laföfö'ö zura Gamabu'ulali Siföföna tobali öfa faosatö:

  1. Buku Pentateuch, ya'ia da'ö silima mbuku siföföna nifotöi Torah ba gotalua ndra niha Yahudi ba buku Moze bakha ba Zura Ni'amoni'ö ba li Niha;
  2. Buku Hikaya, ya'ia da'ö ngawalö buku sanutunö waö-waö soi Israel, i'otarai me lahalö danö Kana'ana tobali tanöra irugi me i'alani ira razo Nebukanesa ba ifawu'a ira ba danö Babilonia;
  3. Buku Fa'atua-tua, ya'ia da'ö ngawalö zura sangerönusi si sökhi ba si lö sökhi ba gulidanö; ba
  4. Buku ndra Sama'ele'ö, ya'ia da'ö ngawalö mbuku sanandrösa khö ndra sama'ele'ö sangombakha hadia lua-luania na la'erogö Lowalangi niha.

Ngawalö mbuku si so bakha ba Gamabu'ulali Siföföna andre no oi fabö'ö wama'oli ba fanötöi ya'ia dali ndraha gereja Niha Keriso. Bakha ba Gereja Ortodoks ba fefu gereja nifotöi Gereja Timur so 49 mbuku. Bakha ba Gereja Katolik so 46 buku ba bakha ba ato Gereja Protestan so 39 buku.[4]

Buku Zura Ni'amoni'ö ba adogoania[bulö'ö | bulö’ö kode]

Ae baso zura Angolifa Mbuku Zura Ni'amoni'ö ba wamaigi ngawalö buku Zura Ni'amoni'ö ba adogoania.

Amaehuta Zura Ni'amoni'ö Yahudi, Gereja Katolik ba Gereja Protestan[bulö'ö | bulö’ö kode]

Heŵa'ae la'oguna'ö Zura Ni'amoni'ö si fagölö, no oi fabö'ö wa'oya ba itaria fabö'ö göi döi mbuku bakha ba agama Yahudi, ba Gereja Katolik ba ba Gereja Protestan. Bokai Zura Ni'amoni'ö ba baso ba da'ö hadia mbörö wa oi fabö'ö-bö'ö ia.

Li Ibrani
Tanakh
(24 buku)
Li Yunani

Septuaginta
(60 buku)

Li Indonesia Li asli tesura ia
Protestan
Amabu'ulali Siföföna
(39 buku)
Katolik
Amabu'ulali Siföföna
(46 buku)
Huku Taurat ma Pentateukh
Beresyit Genesis Moze I Kejadian (fomböi) Ibrani
Syemot Exodos Moze II Keluaran (fa'awu'a) Ibrani
Vayiqra Leuitikon Moze III Imamat (fa'a'ere) Ibrani
Bemidbar Arithmoi Moze IV Bilangan (fangerai) Ibrani
Devarim Deuteronomion Moze V Ulangan (fo'amenesi) Ibrani
Sejarah Buku sejarah
Yehosyua Iesous Naue Yosua Yosua Ibrani
Syofetim Kritai Sanguhuku Hakim-Hakim Ibrani
Rut Routh Ruti Rut Ibrani
Syemuel 1 Basileion Samueli I 1 Samueli Ibrani
2 Basileion Samueli II 2 Samueli Ibrani
Melakhim 3 Basileion Razo I 1 Razo Ibrani
4 Basileion Razo II 2 Razo Ibrani
Divre Hayyamim 1 Paraleipomenon Nga'ötö I 1 Tawarikh Ibrani
2 Paraleipomenon Nga'ötö II 2 Tawarikh Ibrani
1 Esdras Yunani
Ezra–Nekhemyah 2 Esdras Esera Ezra Ibrani ba Aram
Nehemia Nehemia Ibrani
Tobit Tobit Aram ba Ibrani
Ioudith Yudit Ibrani
Ester Esther Esitera Ester Ibrani
1 Makkabaion 1 Makabe Ibrani
2 Makkabaion 2 Makabe Yunani
3 Makkabaion Yunani
Fa'atua-tua Buku puisi
Iyov Iob Yobi Ayub Ibrani
Tehillim Psalmoi Sinunö Mazmur Ibrani
Proseukhe Manasse Yunani
Misylei Paroimiai Amaedola Zelomo Amsal Ibrani
Qohelet Ekklesiastes Sangombakha Pengkhotbah Ibrani
Syir Hasyirim Asma Asmaton Sinunö Sebua Kidung Agung Ibrani
Sophia Salomontos Kebijaksanaan Salomo Yunani
Sophia Iesou Seirakh Yesus bin Sirakh Ibrani
Ira sama'ele'ö sebua Buku ndra sama'ele'ö sebua
Yesyayahu Esaias Yesaya Yesaya Ibrani
Yirmeyahu Hieremias Yeremia Yeremia Ibrani
Eikhah Threnoi Ngenu-ngenu Yeremia Ratapan Ibrani
Baroukh Barukh Ibrani
Epistole Ieremiou Yunani
Yekhezqel Iezekiel Hezekieli Yehezkiel Ibrani
Daniyyel Daniel Danieli Daniel Aram ba Ibrani
Ira sama'ele'ö side-ide Buku ndra sama'ele'ö side-ide
Trei Asar Hosee Hosea Hosea Ibrani
Ioel Yoeli Yoel Ibrani
Amos Amosi Amos Ibrani
Obdiou Obadia Obaja Ibrani
Ionas Yona Yunus Ibrani
Mikhaias Mikha Mikha Ibrani
Naoum Nakhumi Nahum Ibrani
Ambakoum Habakuki Habakuk Ibrani
Sophonias Sefania Zefanya Ibrani
Angaios Hagai Hagai Ibrani
Zakharias Sakharia Zakharia Ibrani
Malakhias Maleakhi Maleakhi Ibrani

Faigi göi[bulö'ö | bulö’ö kode]

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. Duma-dumania faigi Luk 4:17-21
  2. Jones, Barry A (2000), "Canon of the Old Testament", bakha Freedman, David Noel, Dictionary of the Bible, William B Eerdmans, ISBN 978-90-5356-503-2 
  3. Lim, Timothy H. (2005). The Dead Sea Scrolls: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. hlm. 41. 
  4. Bultman, Christoph (2001), "Deuteronomy", bakha Barton, John; Muddiman, John, Oxford Bible Commentary, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-875500-5