Fanunu Fandru

Moroi ba Wikipedia
Ae ba navigasi Ae ba wangalui

Fanunu Fandru no töi Luo Wa'atumbu Yesu ma Luo Natal ba Danö Niha. Laŵa'ö niha Ya'ahowu Wanunu Fandru na omasi ira laŵaö Ya'ahowu Hari Natal. Ba li Jerman latötöi ia Weihnacht, eluahania bongi solakhömi. Fangowai Natal khöra lamane Frohe Weihnacht, eluahania bongi solakhömi solohe fangomuso dödö. Ba li Inggris latötöi luo Natal Christmas ba fangowai Natal Happy Christmas. Ba so göi wangowai Merry Christmas sasese te'oguna'ö ba Amerika, ba hiza ba Inggris asese lafakhai niha merry Christmas faoma femanga ba famadu si töra (fa'amabu-mabu).

Böröta Wanunu Fandru[bulö'ö | bulö’ö kode]

Lö ta'ila sibai hewisa mböröta Wanunu Fandru ba Danö Niha. Ba hiza tola tamane börö me solohe agama niha Keriso ba Danö Niha no falito moroi ba Jerman, si lö tola lö'ö ya'ira zamörögö wangowasaini wa'atumbu Yesu andrö.

Molo'ö nisura ba wikipedia ba li Jerman tebörögö wamesindro eu (Tannenbaum ba li Jerman ma pohon pinus ba li Indonesia) nifogaba-gaba ba ginötö wangowasaini Wa'atumbu Zo'aya me ndröfi 1492.[1] I'otarai da'ö itugu ato niha ba nahia samesindro eu andre tobali ia eu Natal ma ba li Jerman Weihnachtsbaum, töra-töra börö me ifaraou göi Martin Luther, samörögö Gereja Protestan, wamogaba-gaba eu Natal ba ginötö watomesa Natal andrö.[2]

Eu Natal ba St. Christopher's Place, London (Desember 2019)

Eu Natal andrö lafogama-gama faoma karate so la'a-la'a ba faoma lili. Baero da'ö so hada niha Keriso wanunu lili ba ginötö Adven si öfa migu wa'ara, i'otarai sara lili ba migu si föföna, dua, tölu ba öfa lili ba migu sidua, sitölu ba si'öfa. Fanunu lili andre no tobali lala wangoroma'ö wa fe'aso Yesu andrö hulö haga situgu ara ba itugu ebua.[3] Haga fondrege zebua alua ba ginötö Wangowasaini Wa'atumbu Yesu me latunu oya lili ba zifasui eu Natal no mege. Haga sebua andrö no duma-duma Keriso si no tobali haga gulidanö.

Me la'ohe hada andre ba Danö Niha ira tenge-tenge Zo'aya lö lasöndra wangali wehede Natal. Andrö wa laŵaö manö Fanunu Fandru, ya'ia da'ö fanunu lili ma zui fandru si tobali duma-duma Yesu si no Haga Gulidanö Sindruhu. Moroi na laŵaö Ya'ahowu Ngaluo Natal, laŵaö manö niha Ya'ahowu Wanunu Fandru.

Hada Watomesa Fa'atumbu Yesu[bulö'ö | bulö’ö kode]

Baero hada wanunu fandru so göi hada nifotöi nahia Natal ma ba li Indonesia kandang Natal. Hada andre no ibörögö Fransiskus Asissi ba Italia ba zi fagölö inötö me auri Martin Luther ba Jerman.[4] Na andrö nifogaba-gaba eu Natal (li Jerman Tannenbaum, li Inggris Christmas tree) ba hada andre nifogama-gama ba no sambua kandra nahia wamaliaro ono mbiri-biri ba Mbetilekhema me föna. Ba da'ö te'oroma'ö hewisa wa'atumbu Nono Lowalangi andrö ba gulidanö, me iröi nahia-Nia moroi si yaŵa ba itörö lala wa'anumana niha (Yohane 1).

Nahia Natal ba Gereja St. Edmund, Beckenham, London (Desember 2017)

So na sa hada tanö bö'ö si mane Sinter Klas[5] ba Father Christmas[6] ba tanö bö'önia na. Ba hiza ba ginötö ma'ökhö hada-hada wanunu fandru si bohou andre si tohare khöda töra-töra moroi ba Amerika Serikat abölö tobali ia lala wowöli gama-gama (li Indonesaia konsumerisme ma komersialisasi). Andrö wa ifarou niha Keriso ba zi sagörö ulidanö Paus Fransiskus "wolaŵa haga konsumerisme si oi humaga gofu heza ia ba ginötö Natal".[7]

Na andrö duho dödöda wangowasaini Fa'atumbu Yesu wanöngöni hewisa wa no i'ide-ide'ö ia So'aya ena'ö ihöli ita, ba te hada nahia Natal zabölö fagöna khöda. Asese ta'ila niha sanuhi tanö ba sangandrö ba nahia Natal, no tandra da'ö wa gama-gama nifazökhi ba da'ö fagöna ba geluaha wangowasaini luo wa'atumbu Yesu. Lö irai ta'ila alua zimanö lalau niha na möi ira wamaigi-maigi eu Natal.

Ba hiza na aila-aila ita wangoroma'ö wa niha Keriso ita, abölö fagöna na tafazökhi khöda geu Natal, börö lalau göi zi manö niha si fasui khöda. Ba danö Eropa lafasindro ba lafogaba-gaba göi geu Natal ba nomora he niha samati ba he göi niha si lö mamati (ateis) ma zui niha solo'o agama bö'ö, börö me eu Natal andrö ha gaba-gaba (li Indonesia dekorasi) ba tenga tandara wamati.

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]