Mao

Moroi ba Wikipedia
Ae ba navigasi Ae ba wangalui
Mao
Felis catus Edit nilai pada Wikidata

Edit nilai pada Wikidata
Rekaman (id) Ali ba li bö'ö
Edit nilai pada Wikidata
Data (id) Ali ba li bö'ö
Waktu kehamilan64 hari (id) Ali ba li bö'ö Edit nilai pada Wikidata
Sumber daribulu kucing (id) Ali ba li bö'ö Edit nilai pada Wikidata
Harapan hidupSifasala ba lua: expandTemplate: template "Circa/labels" does not exist
Penyakit (id) Ali ba li bö'öalergi kucing (id) Ali ba li bö'ö Edit nilai pada Wikidata
Taksonomi (id) Ali ba li bö'ö
KerajaanAnimalia
FilumChordata
KelasMammalia
OrdoCarnivora
FamiliFelidae
GenusFelis
SpesiesFelis catus Edit nilai pada Wikidata
Linnaeus, 1758
Tata nama (id) Ali ba li bö'ö
Sinonim takson (id) Ali ba li bö'ö

Mao ba li Indonesia lamane Kucing so göi zanötöi kucing domestik[4][5] ma mao nifaliaro ba nomo ba Ii Indonesia ya'ia da'ö kucing rumah nama ilmiah: Felis silvestris catus mazui Felis catus) ya'ia da'ö sifagölö moroi ba gurifö so'ono ma ba wehede wamahaö ba zekola lamane; mamalia karnivora moroi ba Familia Felidae. Fehede Mao ma si no la'ila döinia ba li Indonesia ya'ia da'ö; "kucing" andre, teŵa'ö ia ba Mao si no mauwu ba nofaliaro ba nomo,[6] ba hiza tola göi teŵa'ö ia khö Mao Sebua ma "kucing besar" simane Singo ma ba li Indonesia la'ila latötöi lamane singa faoma Harimo ba li Indonesia ya'ia da'ö harimau.

Mao no fariawö ba wa'auri niha I'otarai meföna ma önö ngahönö fatua lö situmbu Yesu ma laŵa'ö ia ba wanötöi si sökhi ba li Indonesia ya'ia da'ö ‘6.000 tahun SM', te'ila moroi ba döla mao nisöndra ba Pulau Siprus.[7] Niha dawa Misirai (Mesir Kuno) moroi ba ndröfi si tölu ngahönö a lima ngaotu fakhe fatua lö situmbu Yesu (3.500 SM) no lafaliaro Mao ba wameta'u te'u ma ngawalö gurifö samakiko basitö zohalöŵö ba nowi hegöi si so ba halasa.[8]

Ba ginötö iada'a, mao nosa'ae sambua moroi ba zoya gurifö nirorogö ma nifaliaro si tehöngö ba zisagörö ulidanö.[9] Mao si no tesura lala waö-waö we'asora ba gulidanö, ya'ia da'ö mao simane mao trah mazui galur murni (pure breed), simane mao Persia, Mao Siam, Mao Manx, faoma mao Sphinx. Mao simane da'a la oya'ö ia ba nahia wamaliaro urifö si no latatugöi. Fa'oya Mao simane da'ö ha 1% moroi ba mao ba zi sagörö ulidanö, sitörania ya'ia da'ö mao si no teforudugö ira mao mbanua faoma mao si lö nahia ma mao si so ba mbenua misa, si lö lafaliaro niha.

Waö-waö ngandroto faoma fa'atedou ba wa'auri (Taksonomi dan evolusi)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Kucing liar Afrika, Felis silvestris lybica, ya'ia da'ö böröta moroi ba mao mbanua.

Felidae ya'ia da'ö mao moroi ba familia mamalia si no manema fa'afabö'ö ngawalö wa'auri ba wa'alio moroi ba nina mao si tohare moroi ba mböröta mao soya moroisa, sifagölö ha 10–15 juta ngahönö si lalö[10] ba tefarahu ba zingo, harimo, cougar ba oya nasa danöbö'ö. Ba nga'ötö da'a, mao mbanua ma asese lamane ia ba li Indonesia kucing domestik ma (Felis catus) no amotola moroi ba genus Felis, si tefarahu ba gangolifa mao side-ide si so ba zi fitu ngawalö mao (molo'ö moroi ba gangolifania).[4][11] Ngambatö moroi ba ngawalö mao da'a, tesöndra ba zi sagörö ulidanö ba farahu Mao Kara ma mao gatua khönia(Felis chaus) moroi ba Asia Tenggara, Mao kara Eropa(F. silvestris silvestris), Mao kara Afrika (F. s. lybica), Mao hili China(F. bieti), faoma Mao Arab (F. margarita), ba gotalua zoya.[12]

Mao mbanua si'oföna sibai la angolifagö sitobali Felis catus nibe'e namada Carolus Linnaeus bakha ba edisi ke-10 Systema Naturae-nya nifaehagö ba ndröfi si 1758.[4][13] Börö me filogenetika sibohou, Mao mbanua sito'ölönia lakaoni ia lamane subspesies moroi ba mao kara, F. silvestris.[4][1][14] Da'a no möi ba fa'afaruka wangoguna'ö ngawalö wogaoni, börö me Mao mbanua lakaoni subspecies-nia, Felis silvestris catus.[4][1][14] Mao kara lakaoni göi ba gangolifa subspesies F. catus,[14] ba hiza me döfi si 2003, International Commission on Zoological Nomenclature no la be'e döi ba mao kara ya'ia da'ö F. silvestris.[15] Töi ni'ila niha ni'oguna'ö ba Mao mbanua ya'ia da'ö F. catus, na lago'ö wamatörö töi ba gurifö nifaliaro mangoguna'ö fehede sifagölö si'oföna (senior) ni fasao ma bua wangera-ngera si tola tobali söndra ba wotatugöi ya'ia.[15] Ba itaria göi mao mbanua andre latötöi ia Felis domesticus[16] ma Felis domestica,[4] simane si no lafaehagö ira sohalöŵö ba naturalis Jerman J. C. P. Erxleben ba ndröfi si 1777 ba hiza da'a tengan töi-töi ngandroto ma taksonomi valid si lö asese la'oguna'ö ba zinura ba wamahaö, literatur ilmiah,[16] börö binomial Linnaeus ni'ofönai'ö.[17] Sambua gorudua mao kara saitö ya'ia da'ö Transkaukasus mazui Transkaukasia no'irao laföfögö ya'ia da'ö Felis daemon (Satunin 1904) ba hiza iada'a orudua da'a no tobali ma tola lamane angolifa mao mbanua.[18]

Fefu mao ba gangolifa da'a moroi ba nga'ötö soya si no irai auri me 6–7 juta fakhe si lalö ba Asia.[19] Fa'afakhai sindruhu bakha ba Felidae ahatö ba hiza lö nasa si tatu,[20][21] simane mao hili Cina, itaria lafaogö ba gangolifa Felis silvestris bieti sitobali upaspesies mao kara, simane ngawalö moroi ba Afrika Utara F. s. lybica.[1][20]

Na lafaedogö ia ba Nasu, Mao lö itörö wa'atedou ebua ba ginötö la'ila wa tola nifaliaro tobali mao mbanua, börö me amuata mao mbanua tenga simane amuata mao kara ba gatua si tola bataha ba gatua soya utu ndru'u.[22][23] Mao si so ba nomo si no mauwu, asese alua wa'afaruka ba mao F. catus liar.[24] Fa'afabö'ö mao andre ba ginötö wame'e töi ba mbanua si so ya'ita eluahania wa hibridisasi tola Hibrida Felidae#Kucing domestik faoma hibridisasi|alua sifao fa'oya Felidae danöbö, si'oföna mao leopard ba Asia.[25] So ngawalö gamuata sito'ölö mao kara te börö me no Preadaptasi ma simöi fa'afabö'ö numalö ba gurifö nifaliaro.[23] Si tola oroma ba mao andrö ya'ia da'ö, ba wa'ide-ide mboto, hewisa ia ba zamaliaro ya'ia, hadia so khönia nasa wa'amao karania, ba omasi ia famai-mai.[26]Templat:Rp So moroi ba ngafu Felidae lö oya zitola mauwu he no tefahaö ia wa'atoröi ba nomo zamaliaro ya'ia.[23]

Mao so khönia wa'afahuwu ba niha, lö ata'u ia niha mutualistik ma zui komensal. So dombua zi no la latöngöni niha wangosisi'ö hewisa ena'ö mauwu mao kara andrö. (domestikasi). Ba nifalua siföföna, niha mangodödögö ba wa mauwu mao moroi ba wamili seleksi buatan me mao göi na sambua gurifö sondra'u ba simanga hama (predator hama).[27] Da'a no tefahela ma tefalalaŵa me ambö fatema ba dödö niha, me lö oya tola tefalua lala simane da'a, mao molo'ö sito'ölönia lö lago'ö hadia ia nibawa ma nifamaha khönia heŵa'ae no la'ila niha wa mao andre, urifö sondra'u önia simane te'u, ma zui hadia manö zi tola la'a ferret mazui terrier te abölö sökhi ba wo feta'u ngawalö zamakiko.[1] Lala tanöbö'ö ya'ia da'ö, mao la famaha ena'ö tola aefa ira moroi ba wa'auri ba danö molo'ö hewisa wa'abatahara ba nomo zamaliaro ya'ira, me hadia zi so zifasui niha ngawalö zi tola la'a tola möi fondröni dödöra ba mangahono ba nomo nih.[1]

Sikhala (Karakteristik)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Mao nifaliaro ma mao ba nomo sambua moroi ba zoya simanga ahuluania, mao fao ba gangolifa sitehöngö ba wondra'u ahuluania ba zisagörö ulidanö. Mao andre tola mondra'u ngahönö ngawalö zaliŵa-liŵa si tola la'a, na mao kara atö ha ndrege otu ngawalö. Ba hiza börö me botonia ide-ide, mao nifaliaro lö ata'u niha wanguri ya'ia. Sitola möi fa'ata'u niha simane naso khönia ngawalö wökhö na i usu niha ma zui na göna za'ania. Mao tola famobörö de'ala ba zisambua nahia, ba zitenga nahiania. Ba zi no irai alua, mao idugu taya ba ngafunia. Mao andre, arakhagö fagölö ira zimane na mondra'u zingo singa faoma harimo harimau, la usu mbagi faoma ifö satarö, irege göna gamaudu naha noso ni ra'unia, simöi alele döla, ba tekifu noso ba mate gahuluara.

Mao si no lafaliaro mondra'u te'u ba nomo (Rattus rattus diardii).

Mao na la ila niha wa simanga nagole ma ba li wamahaö ba zekola laŵa'ö ia "karnivora yang sempurna" na lafaigi molo'ö ba nifö faoma lala ba wo fangamöi ngawalö ö si numalö ba mbotonia. Ifö mao ma Gigi premolar faoma molar si'oföna sibai so dua rozi nifönia satarö si so ba ngai mbewenia faoma fatambai, so tatawi ngawalö nagole ni'ania. Heŵa'ae sikhala simane da'a tesöndra ba gangolifa mao tanöbö'ö simane Canidae mazui asu, hiza i sikhala da'a alio manöi ma monönö wangi'ila niha moroi ba mao. Tenga simane simanga nagole tanöbö'ö, mao arakhagö lö la'a ngawalö zifarukha ba zinanö. Beru ma zui Asu fa'itaria la'a mbua zinanö, wa'a zinanö, ma zui we simane we zigu-sigu naso, na mao tenga simane da'ö, ha nagole ni'ara sito'ölönia hadia zi no la ra'u samösa. Ba hiza meno oi la faliaro ia niha, ba no la akasigö ena'ö so wamalala gö me moguna ba wa'atedou ma ba wa'abataha ba wa'auri, aröu sibai fabö'ö ira nasu nifaliaro, itaria la'a göra heŵa'ae tenga nagole.

Hewa'ae no oroma ba niha wa mao andre, sambua gurifö somasi ha sageu-sageu ia ba nahiania, ba tola göi owulo ira ba zisambua ngafu, hiza lö khöra fo fakai zi so bangaira, tenga simane singo. Ero-ero mao andre, ba so nahiara zamösana, na simatua atö ba abölö ebolo nahia zi so ia, ba mao andre no göi faoma lazago nawöra, ba na so atö nifadönira ba faoma langöngö nawöra, ba alua warawisa side-ide.

Mao sifarawi ma si fa'udu khö nawönia, sito'ölönia, iköröbui ia, ba no mosindro yaŵa mbu zörinia, ba wangoroma'ö khö mao tanöbö'ö hulö zebua sibai ia. Na fa'udu atö ira, fatafari ba mbawa, faoma fa'usu. Ba fa'udusara lö irai so wa'amesokho sabölö-bölö, me na so atö zi kala ba alio sibai ilau moloi irege lö monönö zesokhonia. Mao sasese fa'udu sagötö wa'aurinia, mao simatua. Oroma moroi ba laheto zokho börö wa'udusu ba mbawa. Si alawe tenga lö fa'udu hiza i tenga simane fa'asese wa'udusa zimatua, ha na itaboi zameta'u ononia.

Na lafaigi molo'ö hewisa gamuata mao ba ginötö iada'a, mao kara ma mao gatua sitobali böröta mao nifaliaro, no so wa'afabö'ö moroi ba wetaro zalua ba danö simate ba waö-waö nitöröra so deu ba so lökhö, irege oi so wa'afabö'ö ba mboto gurifö andrö, so zawe'e-we'e bu, ba tanöbö'önia. Mao omasi ira zanaukhu-naukhu, ba asese lalau molokhoi ba haga luo, baero da'ö, mao lö omasi ia zi ta'unö, na itibo'ö zita'unönia, ba balugö ma iko'o, sitobali tandra wa lö omasi ia na la'ila zita'unönia. Hiza mao andrö, itaha ibali'ö ia adu lömaliŵa-liŵa ia, simane ba ginötö itarogö gönia simane te'u, btn. Ba danö Afrika Utara tesöndra nasa mao kara, ma sahatö ba mao nifaliaro mane ma'ökhö.

Börö me so wa'afahatöra ba gurifö sauri ba danö simate (padang gurun), irege ambö bataha ira ba danö soya sau, teu, ba namo satoru börö wa'okafu-kafu, heŵa'ae so zimane mao Norwegian Forest Cat faoma Maine Coon si tola bataha; ba lafaogö ira ba wangodödögö ba wame'e fa'abataha ba wa'aukhu mbotora, ya'ia da'ö 39°C, ba wetaro fa'abasö. Arakhagö fefu mao lö omasi ba nidanö, baero mao Turkish Van ba gotalua mao soya si lö ata'u ba nidanö.

Öfa nga'eu nono mao zamaenu khö ninania.

Inötö wanabina ma gestasi mao ya'ia da'ö, önö ngafulu a tölu ngaluo (63 hari). Ono mao tumbu balunö ba afiso. Hörö nono mao awena teboka na no irugi ŵalu ofeta fulu ngaluo ndröfi nia (8-10 hari). Ono mao fao khö ninania, döfi önö ofeta fitu migu( 6-7 minggu) ba fangi'ila hewisa ba wa'omasi khö zi'alawe ma simatua, ba ndröfi si fulu ofeta felelima waŵa (10-15 bulan). Mao tola manabina ofeta öfa nga'eu nononia, me naha nono mao so öfa nahia sifabö'ö-bö'ö.

Fa'abua mboto mao so ba zi 2,5 irugi 7 kilo ba lö'irai töra moroi ba zi 10 kilo. Na labe'e gönia töra moroi ba zi to'ölö, fa'abua mao tola ikhamö ba zi 23 kilo. Ba da'a tatu manö lö sökhi ba mboto mao, irege da'a no sambua ni laŵa ba wanguri mao. Ba nahia wamaliaro mao, mao andre tola ikhamö 15 ofeta 20 fakhe, mao fondrege satua si no irai so ba gulidanö ya'ia da'ö tölu ngafulu a ŵalu fakhe a tölu hari (38 tahun 3 hari) nibe'e töi Creme Puff. Mao nifaliaro sitebai la'efasi baero nomo, da'a zanau noso, me aefa ira ba wa'udusa ba mao tanöbö'ö si so baero nomo. Mao kara tola fataha ndrege dua fakhe, tola ambö.

Mao faliarotö si so ba nomo niha, la haogö nahiania faoma kota-kota naha zi ta'unö, kota-kota zita'unö da'ö labe'e khönia gawu, da'a oya la'amawa ba naha zamawa soguna ba mao. Baero gawu, labe'e khönia göi naha worawi ma naha sitola ikhakha'ai faoma sa'ania. Da'a ba wo'alösi fa'atekiko wakake si so ba nomo.

Asese sibai mao mamili-mili ö nia. Me mao andre so khönia wa'atarö ba wangago gofu hadia manö si so ba gararonia ni tötöi faoma organ vomeronasal mazui organ Jacobson. Na so atö wa'atetuli ndroto-ndrotonia da'a moroi ba zi sambua ö, ba hiza fangago mao manöngöni hua gö da'ö, irege fefu gö sitenga hua gö si no itandroi andrö, lö omasi ia i'a.

Hörö mao. Hörögö membrana nictitans hulö guö sanifi sibai sola'a-la'a safusi si so ba gi'o.

Mao tola ifaigi nifaiginia ba haga sitara sibai. So khöra nifotöi guö ndrumi Selaput Pelangi ma iris sangahaogö nahia ba hörö si fasösö. Hewa'ae no simanö, fa'afasösö da'a ba wo'alösi nahia wamaigi ba mao. Sambua ngandroto ni fotöi tapetum lucidumni'oguna'ö ba nahia si lö oya. Ngandroto da'a zame'e la'a-la'a ba hörö mao na la foto ia mangoguna'ö haga (blitz). Simane ngawalö gurifö simanga nagole, mao andre sambua gurifö ba gotalua gurifö soya, dombua hörö mao föna so, mame'e otalua ba wamaigi ngawalö zi so ba zifasui ya'ia, mo'alösi fa'ebua nahia ba wamaiginia. Hörö mao so khönia famaigi tanöbö'ö ma (persepsi) ma laŵa'ö Trikromasi si tebai.

Na haga si lö oya sibai ba wamaigi ngawalö hadia ia, mao mangoguna'ö bu mbewe ma "kumis" ma vibrissae ba wame'e tandra khönia he zo wetahö fetaro numalö ia, da'a no sambua fonönö ngandroto sorasoi ngawalö zalua ba zifasui ya'ia. Simane na so nangi, mao tola i'ila hadia ngawalö zi so ba zifasui ya'ia hewa'ae lö ifaigi. Bu Mbewe mao andre zame'e tandra khönia simane na so nahia side-ide simane ba pipa nidanö, tola i'ila wa namöi ia bakha wa hasambalö tolazi ia.

Mao so khönia wenaeta si tölu ba hörönia nibe'e töi membran pengelip ma asese laŵa'ö göi membrana niktitans. Fenaeta hörönia andre tefa'anö ya'ia da'ö fenaeta sanifi so balugö hörö ba oroma ia na teboka hörönia. Fetaro da'a mondruhö hörönia na mofökhö ia. Simanö göi na manuköu ma omuso dödönia, oroma wenaete hörö da'a khönia.

Li mao asese lasura "meong" ba li bahasa Indonesia. Na ba li Inggris ni'oguna'ö ba Amerika, li mao lasura faoma "meow". Ba mbanua ba danö Inggris samösa, lasura faoma "miaow", "miaow" ba li Prancis, "miau" ba li Geremani ma Jerman, "nya" ba wehede Jepang ba ngawalö nasa wanura tanöbö'ö ba gangolifa wehede. Li "meong" mao so khönia ngawalö geluaha molo'ö fanötöi ma hewisa li mao andre ba zi sambua nahia. Mao göi so khöni li hulö zihago sasese somasi niha wamondrongo.

Mao fefu gofu hezo so wetarora ba gulidanö, talingara no mozizio ma lö manaombe tou. Tenga simane dalinga nasu, sitefatö tou. Ngawalö mao sotöi Scottish Fold sambua bagotalu zoya mao sifabö'ö ma'ifu moroi khö danöbö'önia, na aukhu ia ma na ata'u ia, mosindro dalingania, ba hulö zifangöngö li nia. Na la rongo sambua li, talingania maliŵa ba wetaro he zo moroi li da'ö, talinga mao tola möi miföna, ba ngai, ba itaria hulö möi mifuri.

Mao sambua gurifö sifao ba gangolifa si lö omasi ta'unö. Simane na so ginötönia ba lafelai mbura. Saliva ma idanö gararo mao, sambua fangalösö si sökhi ba mbura, ba hiza tola göi tobali fa'ali-ali na göna ba niha. Itaria mao la utaini gölu-ölu mbu ma hairball si no la'a si so ba mbetu'ara.

Mao urifö soya mörö ena'ö lö alö wa'abölöra. Fa'ara wemörö mao ero ma'ökhö 12-16 za, ma so ba rata-rata 13-14 za ba so göi zi mörö ofeta 20 za.

Amuata Mao(Perilaku kucing)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Mohago (Mendengkur)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Mao hulö zohago na so wa'omuso dödö. Ha mao zolau li simane da'a. Tenga ha na so zomusö dödönia, hiza terongo li mao simane da'ö na edöna so wa'afökhö khönia, na mo'ono, ba simanö göi na lafaenu nonora.

Na la fagölösi ba Gelombang Hertz ba li mao so ba zi 25 ofeta 150. Ba wetaro sadogo-dogo, fohago mao arakhagö fagölö ira li moto na awena la orifi. Baero mao nifaliaro, mao sohago tanöbö'ö, ya'ia da'ö mao gatua, cheetah, lynx faoma puma. Hiza na ba khö Harimo, Singo lö khöra fehago, na khöra mohaŵa, ba molo'ö si no lafareso ira amada sangila amakhoita, wa na urifö sohaŵa, lö mohago.

Mamera'ö (Memijat)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Mamera'ö awönia sambua zasese lafalua mao. Lala wolau famera'ö awöra ya'ia da'ö ofade'a-de'a lalu'ania kambölö ba takera, lafalali-lali, ba itaria göi möi baero za'ara. Ba na lalau da'ö sifao li zi hulö zihago.

Na ba ginötö mamaenu nono mao, ba hiza lalau la bözi-bözi dalu ninara. Da'a lala ena'ö möi baero nidanö zusu ninara. Na la fera'ö atö zokhö ya'ira da'ö dandra wa ahono dödöra wangagö omo da'ö. Ba so khöra wanandroi wa ni fera'öra andrö, sokhö ya'ira.

Mamadölö hulu (Refleks Meluruskan)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Mamadölö hulu sambua fa'onekhe ni'okhögö mao ba wohole'ö ya'ira na aekhu hezoso ira. Da'a no so ba mao si no ikhamö 3-4 migu ndröfinia, ba nano 7 migu sa'ae ba no simane mao si no ebua. Da'a börö döla mao fetaro dölahulu, mangandrauli-mangandrauli ma ba li Indonesia ia laŵa'ö fleksibel.

Angolifa Mao (Ras kucing)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Nga'ötö Mao Faigi Ngawalö Mao

Maine Coon nga'ötö mao sebua. Fa'anau mbotora ikhamö ba zi 1,5 mete.
Kucing ras Burmese.
Chinchilla longhair.

Angolifa mao ba zi sagörö ulidanö no oya sibai. Ero sambua nga'ötö, so khöra waehuta faoma mao tanöbö'ö, ha ya'i börö me asese faruka zimatua mao ba gangolifa mao tanöbö'ö ba no möi famöfögö mao ba zi dombua angolifa sebua ya'ia da'ö; mao sanau bu, ba mao sadogo-dogo bu.

No oya gangolifa nga'ötö mao, simane nifa'oli ba da'a mitou:

Ocicat

Sinura sifakhai ba Ocicat

Ocicat ya'ia da'ö sageu mao moroi ba ngafu soya si no faruka ba mao ni'uri faoma mao kara. Tandrania mao da'a bu nia arakhagö fagölö ira mao kara, ogara-gara.
Manx

Sinura Mao Manx

Manx ya'ia da'ö mao sitesöndra ba hulo Manx. So niha zanötöi mao da'a, ya'ia da'ö Rumpy. Manx i'onia no adogo-dogo, ba bunia so zaraidö-raidö. Mao da'ö lö faröi, lö amu'i ba to la ni'azari.
Maine Coon

Sinura Mao Maine Coon

Maine Coon ya'ia da'ö mao si'onarai ba Maine, Amerika Serikat. Mao da'a nga'ötö moroi ba mao Anggora Turki faoma American Shorthair. Mao da'a ailafö, ba mauwu. Bu nia anifi-nifi, ba oya la'a-la'a.
British Shorthair

Sinura Mao British Shorthair

Mao da'a la faliaro ba mbanua Inggris. Mao da'a no ahono-hono, ba tola ni faha'ö. Bu nia sito'ölönia ha sambua la'a-la'a ma dombua la'a-la'a. Si sambua la'a-la'a simane afusi, owuge'e, aitö, na si dombua la'a-la'a simane aitö (hitam pekat) faoma ogara-gara (belang).
Burmese

Sinura Mao Burmese

Burmese mao nifaliaro namada Dr. Joseph Thompson ba mbanua Amerika Serikat me döfi si 1930. Bu mao da'a a raidö-raidö (cokelat musang), owuge'e champagne, btn. Mao da'a fawude-wude sibai.
Chinchilla Longhair

Sinura sifakhai Mao Chinchilla Longhair ma laŵa'ö Kucing Persia

Chinchilla Longhair mao si'onarai ba mbanua Inggris. Mao da'a no ahono-hono. Tebagi dua ngawalö mao da'a ya'ia da'ö Chinchilla so la'a-la'a soyo ba sambua tö so hawu-hawu aitö (perak gradasi).

Ngawalö la'a-la'a mbu mao (Macam warna)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Sinura Ngawalö mbu Mao

Mao sanau bu so la'a-la: tortoiseshell.
Mao so la'a-la'a calico.

Mao andre oya ngawalö la'a-la'a mbunia. Na mao ni faliaro simane nifa'anö ba da'a mitou;

  • Mao sadogo-dogo bu (kucing domestik berbulu pendek)
  • Mao sanau bu (kucing domestik berbulu Panjang)
  • Mao oriental, (da'a fefu ngawalö mao so boto size-ize, hörönia hulö almond, ebolo dalinga, ba bunia anifi ba alösö)

Gen so aturai la'a-la'a ba mao samaehusi ya'ira ba :

Telon mazui calico

Sinura sifakhai ba Mao si tölu khoi-khoi ma Kucing belang tiga

Telon ya'ia da'ö la'a-la'a so dane-dane ba la'a-la'a safusi, si so saitö ma'ifu ma aruzö-ruzö. Niha Jepang asese laŵa'ö mao sola'a-la'a simane da'a ya'ia da'ö; mi-ke, börö me gen so fe'aso la'a-la'a da'ö tesöndra ia ba kromosom si'alawe ma simatua. Mao sola'a-la'a telon sito'ölönia mao si'alawe.
Tortoiseshell

Sinura Tortoiseshell ma Kucing tempurung kura-kura

Tortoiseshell ma la'adogo-dogo'ö wanötöi ya'ia da'ö; tortie ya'ia da'ö la'a-la'a saitö, aruzö-ruzö faoma safusi ba zi sageu botonia. Mao sokhö la'a-la'a simane da'a latötöi ia calimanco mazui clouded tiger.
Tabby

Sinura sifakhai ba Mao Tabby

Tabby ya'ia da'ö so la'a-la'a mokhoi-khoi (warna bergaris). La'a-la'a da'a ba mboto mao so zogowulo-wulo. Tabby ngawalö makarel si so tölu khoi-khoi ba ngai mboto mao, irege na lafaigi ba zaröu hulö gambara gi'a (ikan makarel).
Maltese

Sinura sifakhai ba Mao Maltese ma Kucing malta

Maltese töi si no ara moroi ba mao sowuge'e.
Bicolor (dombua la'a-la'a)

Sinura sifakhai ba Mao Bicolor ma Kucing dua warna

Bicolor latötöi ia göi tuxedo cat mazui jellicle cat börö me bunia ma'asageu botonia aitö fefu lö oya zafusi, so ma'ifu la'a-la'a safusi ba gahe, ba dalu, ba dötö'a ba tola manö göi ba mbawania ma'ifu.

Mamauwu (Domestikasi)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Simane urifö si no lafauwu (domestikasi/penjinakan), mao andre no so wa'ahatö ba wa'auri niha. Niha sanguri mao, la'odödögö wa me'e gö, ba mao si no mauwu khöra ba nomo, mamoloi ngawalö gurifö samakiko ngawalö mbotoŵa. Ba hiza da'a no möi fa'aterou dödö dozi niha somasi mamaliaro mao.


Mao ba Niha (Kucing dan manusia)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Kucing Eropa yang sedang bermain.

Mao sageu gurifö si no la'uri niha si so ba Eropa faoma Amerika Utara, si no tefaliaro ba zi 500 zuta rozi ba zi sagörö ulidanö.

Molo'ö Humane Society moroi ba Amerika Serikat, baero mao no tobali urifö ni'uri ba hiza mao no tobali sageu gurifö nihalö mbunia ba la'amawa ba zi sagörö ulidanö,[28] ba wangahaogö simane zake (mantel), saeru danga (sarung tangan), tofi (topi), badagahe (sepatu), ambala (selimut) faoma boneka (mainan). Mao ni'oguna'ö ba wangahaogö sambua zake tola tehalö moroi ba zi dua wulu a öfa nga'eu mao (24 ekor kucing).[29] Da'a no tebai lafalua ba zi ha'uga negara simane Amerika Serikat, Australia faoma Uni Eropa.[30] Hiza, so nasa mbu mao nihaogö tobali ambala simane ba mbanua Swiss, so göi labali'ö dalu-dalu si no lafarisayoi tola ifadöhö wa'afökhö mbu'u (rematik).[31]

Famareso wa'oya Mao (Sensus kucing)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Molo'ö International Federation for Animal Health Europe (IFAH), fa'oya mao nifaliaro ba zi sagörö ulidanö so ba zi dua ngaotu a dua wulu zuta rozi (220 juta ekor).[32]

No oya zi no lafalua ba wangerai mao si no la'odödögö tenga ba ginötö salio, alua ngafulu fakhe, he nifaluara moroi ba gangowuloa (asosiasi) mazui organisasi nasional faoma internasional (simane Canadian Federation of Humane Societies[33]). Ba hiza, halöŵö simane da'ö, hulö na abua tola tesöndra hasila nidöna-döna.[34][35]

Sifakhai ba zalua ba gotalua mbanua (Aspek budaya)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Ba ginötö si no numalö, no la farisayoi wa böröta mao andrö, ya'ia da'ö Miacis, urifö sauri ba danö me inötö Eosen sihulö garawi (musang), sauri ba zi lima wulu zuta fakhe silalö.

Si no lasura si'oföna hewisa ena'ö mao andre tola lafauwu, alua ba ndröfi si 4000 SM ba Misirai (Mesir), me inötö da'ö, mao labali'ö zo zago te'u ba nahia zamaŵa gö. Ba hiza barö da'a, ba zisambua lewatö, ba Shillourokambos, Siprus, ba na lafaigi ia so ba ndröfi si 7500 SM, la söndra so döla mao faruka bakha ba döla niha. Börö me te'u tenga urifö si so ba mbanua Siprus, eluahania tola tehalö sambua wamaha'ö wa no lafalua niha ba gulidanö meluo da'ö ba wanguri ma ba wamauwu mao andrö. Töla mao ni söndra ba Siprus fakhili-khili ira mao kara si no la'ila niha wa böröta mao nifaliaro niha.[36][37]. [[Berkas:Cat mummy mask.jpg|jmpl|150px| Sambua mbalu-mbalu mbawa (topeng perunggu) ni'oguna'ö ba wogo'o mumi mao ba Misirai (Mesir kuno).

Ba ndröfi si 1800 tesöndra lewatö ma tesöndra faudu "situs" si so 300.000 mumi mao oroma lö sadudu, no monga'eu, da'a göi dandra wa mao andre meföna sambua gurifö ni'omasi'ö niha. Niha Misirai no olafarisayoi wa mao andre famaedo Dewi Bast, ma no la'ila göi ya'ia da'ö Bastet mazui Thet. Hukuma ba zamunu mao, ya'ia da'ö fa'amate. Ba naso mao simate, lahaogö simane niha, la mumikö.

Ba ngahönö ndröfi si lalö (abad pertengahan), mao andre sageu gurifö nifakhai niha ba haölöŵö zogömi-gömi (sihir|penyihiir) ba asese labunu mao andrö, lahaluni, latebu, ofeta latunu. So hadauga sangodödögö ba wangi'ila ngawalö zalua ba zi lalö (ahli sejarah) so fandrafe si no lafaehagö, ya'ia da'ö wa bekhu moroi ba mao andre zangekhugö fa'amate soya Black Death ba alio sibai mozaewe misa ba nahia tanöbö'ö. Black Death na lafaigi sambua wökhö (penyakit pes) ba Eropa ba abad si-14. Fa'alio wökhö da'a mozaewe ba niha misa, ba hiza ato niha meluo da'ö farisayo wa bekhu zanga'asogöp fökhö andrö. Sanga'i halöŵö ba gosali Roma meluo da'ö ibe'e ma'ifu zöndra wa mao kara sanöröi-nöröi mbolo mbenua ma laŵa'ö ia tenga mao nifaliaro, no möi bakha khönia mbekhu. Börö zöndra da'a, oya mao ni bunu ba Eropa meluo da'ö. Ba hiza börö alö wa'oya mao no möi fa'atedou wa'oya de'u, sindruhunia solohe fökhö pes (penyakit pes).

Ba ginötö iada'a, ato nasa niha zifarisayo wa mao saitö, tola molohe fa'a'udi ba zi samösa niha, ba banahia tanöbö'ö so zanguma'ö wa mao saitö solohe harazaki. Aefa da'ö, mao no fati wa so wa'abö zogömi-gömi khönia. Mao saitö asese la fakhai ia Halloween. Solo'ö wicca faoma neopaganisme tanöbö'ö la farisayoi wa mao andre urifö si sökhi, tola farukha ia ba zi lö i'ila hörö ba'ibabaya tanga, ba tola göi larasai na so gafökha.

Ba Asia, mao no lafaogö sambua gurifö ni'oguna'ö ba wamaigi baŵa wa'atumbu niha ma zodiak Vietnam. Ba hiza, Mao lö fao ba wamaigi mbaŵa wa'atumbu ba Gehaizodiak Tionghoa. Molo'ö hikaya, me inötö Razo Dalumbanua (Raja Langit) mamaluo fa'owulo ba gurifö sedöna la'oguna'ö ba wangerai baŵa wa'atumbu niha ba gulidano, ifatenge De'u ba wogaoni gurifö da'ö. Ba da'a no oya tefazawili misa duria da'a, hiza so zanguma'ö, wa meluo da'ö me inötö lafatenge De'u wogaoni Mao, ba Te'u olifu ia wogaoni Mao, ba hikaya tanöbö'ö, te'u alua ikaoni Mao, hiza'i no ilimo ngaluo wamalua fa'owulo andrö. Irege no lafakhai duria da'a wa sitobali fatötöisa Mao faoma Te'u börö zalua da'ö khöra molo'ö salua andrö ofeta ma'ökhö.

Ba wamahaö Ndrawa ma syariat Islam, samösa ndrawa ena'ö böi lafakao mao yamendrua labunu, molo'ö hadits shahih ni fa'ema Imam Muslim moroi ba hikaya Abdullah bin Umar[38] dan Abu Hurairah.[39]

Huku wamawa faoma fowöli Mao ba huku ndrawa ma syariat Islam no sambua horö molo'ö hadits Nabi Muhammad faoma nifarisayoi ba zura fiqih (al-qawa'id al-kulliyah). Dalil hadits Nabi Muhammad, nifa'ema moroi khö nawö Nabi sotöi Jabir bin Abdillah wa no itegu Nabi ena'ö böi la'a Mao, ba fao göi mböli Mao.[40] Hadits Muhammad da'ö zitobali dalil wa tebai la'a mao faoma tebai la famawa. Börö da'ö dawa lö manga mao faoma lö mowöli ba mamawa mao.[41]

Faigi göi[bulö'ö | bulö’ö kode]

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Driscoll, C. A.; MacDonald, D. W.; O'Brien, Stephen J. (2009). "In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 106 (S1): 9971–9978. Bibcode:2009PNAS..106.9971D. doi:10.1073/pnas.0901586106. PMC 2702791alt=Dapat diakses gratis. PMID 19528637. 
  2. "ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica". ITIS Online Database. Mufaigi me 14 December 2011. 
  3. Erxleben, J. C. P. (1777). "Felis Catus domesticus". Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia. Lipsiae: Weygandt. hlm. 520–521. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Templat:MSW3 Carnivora
  5. "ITIS Standard Report Page: Felis catus". ITIS Online Database. Reston, Virginia: Integrated Taxonomic Information System. 2011. Mufaigi me 14 December 2011. 
  6. ""Housecat" in the American Heritage Dictionary". Education.yahoo.com. Arsip moroi versi asli irugi 2013-10-22. Mufaigi me 6 Oktober 2010. 
  7. "Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's indigenous cats". China Daily. Mufaigi me 3 November 2009. 
  8. "Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus". National Geographic News. 8 April 2004. Mufaigi me 6 March 2007. 
  9. Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien. "The Evolution of House Cats". Scientific American. Mufaigi me 26 August 2009. 
  10. Johnson, Warren; O'Brien, Stephen J. (1997). "Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes". Journal of Molecular Evolution. 44 (0): S98–S116. doi:10.1007/PL00000060. PMID 9071018. 
  11. "ITIS Standard Report Page: Felis". ITIS Online Database. Mufaigi me 14 December 2011. 
  12. Stefoff, Rebecca (November 2003). Cats. New York: Benchmark Books. hlm. 34. ISBN 0-7614-1577-7. 
  13. Linnaeus, Carolus (1766) [1758]. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis (ba li Latin). 1 (edisi ke-12th). Holmiae (Laurentii Salvii). hlm. 62. Mufaigi me 2 April 2008. 
  14. 14,0 14,1 14,2 Templat:MSW3 Carnivora
  15. 15,0 15,1 "Opinion 2027". Bulletin of Zoological Nomenclature. International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN). 60. 2003. Arsip moroi versi asli irugi 9 June 2011. 
  16. 16,0 16,1 MacDonald, M. L.; Rogers, Q. R.; Morris, J. G. (1984). "Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore". Annual Review of Nutrition. 4: 521–562. doi:10.1146/annurev.nu.04.070184.002513. PMID 6380542. 
  17. Vella, Carolyn M.; Shelton, Lorraine M.; McGonagle, John J.; Stanglein, Terry W. (1999). Robinson's Genetics for Cat Breeders and Veterinarians (edisi ke-4th). Butterworth-Heinemann. hlm. 3. ISBN 0-7506-4069-3. 
  18. "Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection of The National Museum of Georgia". Caucasian-large-mammalian.narod.ru. Mufaigi me 4 July 2013. 
  19. Johnson, Warren E.; Eizirik, E.; Pecon-Slattery, J.; Murphy, W. J.; Antunes, A.; Teeling, E.; O'Brien, Stephen J. (2006). "The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment". Science. 311 (5757): 73–77. Bibcode:2006Sci...311...73J. doi:10.1126/science.1122277. PMID 16400146. 
  20. 20,0 20,1 Mattern, Michelle Y.; McLennan, Deborah A. (2000). "Phylogeny and Speciation of Felids". Cladistics. 16 (2): 232–253. doi:10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x. 
  21. Masuda, R.; Lopez, J. V.; Slattery, J. P.; Yuhki, N.; O'Brien, Stephen J. (1996). "Molecular Phylogeny of Mitochondrial Cytochrome b and 12S rRNA Sequences in the Felidae: Ocelot and Domestic Cat Lineages". Molecular Phylogenetics and Evolution. 6 (3): 351–365. doi:10.1006/mpev.1996.0085. PMID 8975691. 
  22. Lipinski, Monika J.; Froenicke, Lutz; Baysac, Kathleen C.; Billings, Nicholas C.; Leutenegger, Christian M.; Levy, Alon M.; Longeri, Maria; Niini, Tirri; Ozpinar, Haydar (January 2008). "The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations". Genomics. 91 (1): 12–21. doi:10.1016/j.ygeno.2007.10.009. PMC 2267438alt=Dapat diakses gratis. PMID 18060738. 
  23. 23,0 23,1 23,2 Cameron-Beaumont, Charlotte; Lowe, Sarah E.; Bradshaw, John W. S. (2002). "Evidence Suggesting Pre-adaptation to Domestication throughout the Small Felidae" (PDF). Biological Journal of the Linnean Society. 75 (3): 361–366. doi:10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x. Arsip moroi versi asli (PDF) irugi 9 June 2011. Mufaigi me 29 September 2009. 
  24. Bradshaw; Horsfield, G. F.; Allen, J. A.; Robinson, I. H. (1999). "Feral Cats: Their Role in the Population Dynamics of Felis catus". Applied Animal Behaviour Science. 65 (3): 273–283. doi:10.1016/S0168-1591(99)00086-6. 
  25. Oliveira, R.; Godinho, R.; Randi, E.; Alves, P. C. (2008). "Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (Felis silvestris silvestris) in Iberian Peninsula?". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 363 (1505): 295329861. doi:10.1098/rstb.2008.0052. PMC 2606743alt=Dapat diakses gratis. PMID 18522917. 
  26. Fogle, Bruce (ed.) (1981). Interrelations Between People and Pets. Charles C. Thomas Publications. ISBN 0-398-04169-5. 
  27. O'Connor, T. P. (2007). "Wild or Domestic? Biometric Variation in the Cat Felis silvestris". International Journal of Osteoarchaeology. 17 (6): 581–595. doi:10.1002/oa.913. 
  28. "What Is That They're Wearing?" (PDF). Humane Society of the United States. Arsip moroi versi asli (PDF) irugi Parameter |archive-url= membutuhkan |archive-date= (fanolo). Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  29. "EU proposes cat and dog fur ban". BBC News. Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  30. Ikuma, Carly (27 Juni 2007). "EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports". HSUS.org. Humane Society International. Arsip moroi versi asli irugi 17 Februari 2009. Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  31. Paterson, Tony. "Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion". The Independent. London, England. Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  32. "Representing the European Animal Health Industry". IFAH-Europe. Arsip moroi versi asli irugi 2021-09-21. Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  33. "Humane society launches national cat census". CBC News. Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  34. "Cats Be". Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  35. "The Supreme Cat Census". Arsip moroi versi asli irugi 2013-04-22. Mufaigi me 15 Juni 2014. 
  36. "Salinan arsip". Arsip moroi versi asli irugi 2007-12-24. Mufaigi me 2005-02-21. 
  37. "CBC News:Ancient tomb may hold oldest pet cat". web.archive.org. 26 Apr 2004. Archived from the original on 26 April 2004. Mufaigi me 15 August 2021. 
  38. Kisah dari Abdullah bin Umar, bahwa Muhammad bersabda, "Seorang wanita disiksa karena mengurung seekor kucing sampai mati. Kemudian wanita itu masuk neraka karenanya, yaitu karena ketika mengurungnya ia tidak memberinya makan dan tidak pula memberinya minum sebagaimana ia tidak juga melepasnya mencari makan dari serangga-serangga tanah." Hadits shahih diriwayatkan oleh Imam Muslim No.4160.
  39. Kisah dari Abu Hurairah, Muhammad bersabda, "Seorang wanita disiksa karena seekor kucing yang tidak diberi makan dan minum serta tidak pula ia melepasnya mencari makanan dari serangga-serangga tanah." Hadits shahih riwayat Imam Muslim No.4161.
  40. Hadits riwayat Tirmidzi, Ibnu Majah, dan Al-Hakim, hadits shahih. Lihat Imam As-Suyuthi, Al-Jami' Al-Shaghir, Juz II hal. 191).
  41. Tentang haramnya memakan kucing lihat Asy-Syarbaini Al-Khathib, Al-Iqna`, Juz II hal. 273; Syaikh Zakariyya Al-Anshari, Fathul Wahhab, Juz II hal. 192.

Khai-khai moroi baero[bulö'ö | bulö’ö kode]