Kawelu
KAWELU (Kelinci) | |
---|---|
![]() | |
Klasifikasi ilmiah | |
Kingdom: | Animalia |
Superfilum: | Chordata |
Filum: | Vertebrata |
Kelas: | Mammalia |
Order: | Lagomorpha |
Famili: | Leporidae sebagian |
Genera | |
Templat:Multicol
Pentalagus |
Kawelu ma ba li Indonesia latötöi ia; Kelinci ya'ia da'ö sambua gurifö sasese lafaliaro niha, ba urifö andre fao ba gangolifa gurifö so'ono tenga sangadulo, ma ba wehede wamahaö ba zekola lamane hewan mamalia moroi ba ngafu famili Leporidae, si no mozawili ba zi sagörö ulidanö. Hiza, kawelu andre, ba Danö Niha, lö oya sibai zanguri ya'ia, irege ambö la'ila niha hadia ia wamaedo kelinci andre ba Li Niha. Hiza ba wanura sinura andre, tehalö moroi ba mbuku ni'amoni'ö, wa no tefo'eluaha ia ya'ia da'ö nitötöi Kawelu. Meföna kawelu andre, sambua gurifö si tenga nifaliaro, auri misa ba ndru'u. Si no la'ila niha wa oya sibai ba gatua Afrika ofeta ba danö Eropa. Ba wa'atedou ginötö, hiza me döfi si 1912, kawelu andre lafaogö ia ba gangolifa gurifö ordo Lagomorpha. Ordo da'a lafaehuni ia ba zidombua wa'afabö'ö ya'ia da'ö Ochtonidae jenis pika sonekhe fawikho-wikho faoma Leporidae. Börö li moroi ba kelinci tefa'aso moroi ba li Belanda, ya'ia da'ö; konijntje nifo'eluaha; "anak kelinci ma na la'ali ba Li Niha ya'ia da'ö; ono gawelu". Eluahania, niha ba Indonesia, la'ila gawelu andre, me inötö so ndra niha Belanda ba danö Indonesia, hewa'ae so göi gawelu zi so ba danö Sumatera sasese latötöi kelinci sumatera ma Nesolagus netscheri si no la'ila niha ba ndröfi si 1972. Kawelu andre, tola labaso ia ba zura ni'amoni'ö si tesura ba zura MozeIII 11:6
Ba ginötö iada'a, kawelu no tobali urifö nifaliaro, si tola lahalö nagolenia. Ngawalö gawelu sebua ba zisagörö ulidanö ya'ia da'ö Continental Giant nifaliaro nihalö nagolenia. Fa'alaŵania irugi 132 seti, fa'abua so ba zi 22,2 kilo.[1]
Ngawalö Gawelu[bulö'ö | bulö’ö kode]
Na molo'ö si no la'ila niha fefu, wa kawelu andre so ba zidombua ngawalö. Si'oföna kawelu si tenga nifaliaro, ba ngawalö si dua ya'ia da'ö kawelu nifaliaro. Si tenga nifaliaro fao ba gangolifa terwelu ma Lepus curpaeums faoma kelinci Eropa ma Oryctolagus cuniculus.
Na lafaigi molo'ö ngawalö mbu gawelu, tesöndra gawelu sadogo-dogo bu faoma so bu sanau sola'a-la'a aruzö-ruzö. Na inötö so wa'okafu-kafu, bu gawelu andre tefagati la'a-la'ania ya'ia da'ö ohawu-hawu.
Molo'ö döi-döi si no la'ila niha wa kawelu andre ngawalönia so nifotöi Angora, Lyon, American Chinchilla, Dutch, English Spot, Himalayan ba tanöbö'önia. Kawelu Lyon sitefa'aso moroi wa'afaruka moroi ba gawelu Angora faoma kawelu tanöbö'ö. Hiza ba niha samaliaro kawelu andre asese latötöi ia Lyon ma zui Angora jadi-jadian.
Ba Indonesia tesöndra ha sambalö gawelu, ya'ia da'ö; Kelinci Sumatera ma Nesolagus netseherischlgel, si no la'ila niha wa ha kawelu da'a zindruhu-ndruhu moroi ba Indonesia. Kawelu da'a tesöndra ba hili ba hulo Sumatera. Fa'anau mbotonia so ba zi 40 seti. la'a-la'a mbunia aruzö-ruzö.
So göi kawelu Jawa ma kelinci jawa mazui Lepus negricollis sindruhunia fao ba gangolifa terwelu. Terwelu Jawa tesöndra ba gatua Jawa Barat. Bu gawelu da'a araidö-raidö. I'onia aitö, fa'abuania so ba zi 4 kilo.
Waö-waö wa'auri Gawelu ma Data biologis[bulö'ö | bulö’ö kode]
- Auri ba zi : 5 - 10 fakhe
- Inötö tola mo'ono: 1 - 3 fakhe
- Fa'ara wanabina: 28-35 Ngaluo (so göi ba zi 29 - 31 ngaluo)
- Döfi zi no atua (dewasa): 4-10 waŵa
- Döfi to la faruka zimatua faoma si'alawe (dikawinkan): 6-12 waŵa
- Inötö wa'afaruka na no aefo mo'ono ma calving interval: samigu aefa lafabali nono moroi ba zusu.
- Inötö wo'ono (Siklus kelamin) : Poliestrus ba zi döfi tola irugi 5 kali manabina
- Inötö wa'elowu ma (Siklus berahi): so ba zi dombua migu
- Periode estrus: 11 - 15 ngaluo
- Ovulasi: alua ba ngaluo wa'afaruka zi'alawe zimatua (9 - 13 za aefa da'ö)
- Fertilitas: 1 - 2 za aefa faruka ira zi'alawe zimatua
- Fa'oya nono gawelu: 4- 10 rozi (sito'ölönia ba 6 - 8 rozi)
- Fa'oya ndro: 40 ml/kg wa'abua mbotonia
Kawelu ba Indonesia, simane ba danö Jawa, no oya lafaliaro si tobali fangalui ba danö Lembang, Kawelu hias soya lafaliaro niha. Nagole gawelu andre, labali'ö famalala gö simane sate kelinci. Sate gawelu andre tesöndra ba Sumedang faoma ba Bogor.