Tuo
Tuo no sambua nibadu si so bakha alkohol nihalö moroi ba hakhi mbua nohi ma hakhi mbua nakhe. So dombua ngawalö ia, tuo mbanua ba tuo nifarö. Tuo mbanua ya'ia da'ö duo sawena muhalö moroi ba nakhe, si lö nasa mufarö. Mo'amböta mbosi wa'oya alkohol khönia. Bahiza na no lafarö ia bosi wa'oya alkohol khönia tobali alaŵa sibai (arakhagö 100%) ba lafotöi ia tuo nifarö.
Fanaba Tuo[bulö'ö | bulö’ö kode]
Lala nitörö ba wanöndra tuo mbanua abua ma'ifu. Si föföna sibai ba lafaigi nohi ma akhe si tola mutaba. Na no tesöndra, ba labörötaigö lahaogö hogu nohi ma hogu nakhe andrö. Na no tehaogö ba lafaheu hakhi mbua sedöna lataba.
Ba ginötö wamaheu hakhi andrö, so gamonita si tebai musawö, ya'ia da'ö tebai mutötöi zagabe'e ba tebai falele. Aefa wamaheu ba labaloi ua ha'uga bongi awena latandraigö wanaba. Ba wanandraigö wanaba, lö nasa labe'e mbu'u, ya'ia da'ö lewuö sesolo maifu mato dua ma tölu bu'u naha wangowuloi duo. Lafaigi ua na mo'ösi, eluahania oya mangele ŵenia. Ba latehegö mangele mato dua hari. Na no sökhi sa'ae wangelenia, awena labörögö lahalö nösi.
Fanaba ya'ia mufalua tanö owi, lo'ohe mato fulu mbu'u. Ba manöi yaŵa zanaba tuo ba itaba mato tölu fanaba, aefa da'ö ba i'a'aro'ö mbu'u faoma felu-felu nikhaigö ba hakhi nohi. Aefa wamelu ba labe'e ba gamaudu mbawa mbu'u mbulu go'o si tola möi ba wanafi tuo sangele ba mbu'u awö ba womba'agö ena'ö böi bakha ba mbu'u mbayakomo. Mahemolunia lahalö duo si no afönu ba mbu'u, ba lafuli lataba zui hakhi ba la'a'aro'ö mbu'u ba wangowuloi tuo si bohou.
Fakake Ni'oguna'ö[bulö'ö | bulö’ö kode]
So ha'uga wakake soguna ba wanaba tuo. Si oföna ua ba moguna nora na ohi andrö lö mubosi. Bahiza arakhagö fefu nohi ba Danö Niha no mubosi. Aefa da'ö moguna lafili lewuö satua tobali bu'u ena'ö aro ia. Baero da'ö moguna wamölö, sambua rosö nifaböbözi'ö khö tuka ziambu, nisöfu sabe'e sibai. Na tola itaba mbu ibe'e, awena lawa'ö atarö ia. Famölö ma rosö zanaba tuo lö zi lö tola lö'ö lafosaembu.
Laru[bulö'ö | bulö’ö kode]
Raso duo mbanua, he nihalö moroi ba hakhi nakhe ba he göi nihalö moroi ba hakhi nohi, no ami gulo, afusi la'a-la'ania hulö nidanö susu ma zui otu-otu wakhe. Bahiza si to'ölönia lö omasi niha samadu tuo na ami gulo duo nibadura. Andrö wa moguna labe'e bakha laru. Laru andre, nihalö moroi ba geu sabe'e. Lahalö gulinia, lo'oköli'ö, awena latunu, sagofa, ba labe'e bakha ba mbu'u. Da'a lala wanaba tuo ba Danö Niha.
Tuo Nifarö[bulö'ö | bulö’ö kode]
Tuo nifarö no tuo nifarö moroi ba duo mbanua. Moroi ba zi mato 20 liter duo mbanua tola tesöndra 4-5 boto-boto duo nifarö.
Si to'ölönia boto-boto si oföna faoma boto-boto nomoro dua no alaŵa sibai mbosi alkohol khönia irege tola akhozi hulö spiritus. Tenga nisofu sa'ae hewisa wa'atarö huania.
Börö wa'alaŵa alkohol khönia, tuo nifarö andrö asese möi famawukha zamadu ya'ia na töra zu'a-su'a wamadu ya'ia. Heha ma'ifu labadu ba tola mabu niha. Itaria göi möi börö wa'udusa ma fasalisi ba lafo naha wamadu tuo. Börö da'ö la'odödögö ira folisi ba wame'e fa'aboto ba dödö ba niha mbanua lua-lua na oya labadu duo nifarö andrö.[1]
Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]
- ↑ Sasli Simarmata, Tuo Nifaro, Tuak Suling dari Nias yang Multiguna, medanbisnisdaily.com (14/2/2018), mufaigi me 28/2/2022
Wikipedia no halöŵö nifalului zato.
Tolo Wikipedia ba wanohugö wanura ya'ia, na so khöu onönöta nösi. Saohagölö.