Lamuhu

Moroi ba Wikipedia
Lamuhu (Burung Hantu), Strigiformes
Lamuhu
Ngawalö Wofo Lamuhu
Klasifikasi ilmiah
Kingdom: Animalia
Filum: Chordata
Kelas: Aves
Superorder: Neoaves
Order: Strigiformes, Wagler, 1830

Lamuhu ba Danö Niha la'ila niha tenga fofo sito'ölö, hiza no oya ngawalö nifaedogö ba wofo andre, lamane fofo sifao khö matiana, ba na mohede atö lamuhu andre ba zibongi, ba niha sahatö bada'ö, no sa'ae so khöra wa'ata'u me ha ba zi so matiana sohöhö sifao khönia, ba lamuhu andrö, asese latötöi ma laŵa'ö ia lamuhu bekhu. Lamuhu andre fao ia ba gangolifa wofo sifai ba ordo Strigiformes. Fofo da'a fofo samu'i, simanga nagole (karnivora, pemakan daging) ba fofo sangalui gönia ba zibongi ma (nokturnal). Fofo da'a so ba zi 222 ngawalönia si no la'ila niha, si no mozawili ba zi sagörö ulidanö, baero ba Antarktika, abölö oya ba Greenland, ba simanö göi ba hulo-hulo sigide-ide ba da'ö.

Ba wetaro ba gaekhula ma ba li Indonesia lamane dunia barat, fofo andre, no sambua sikhala ba wamaedogö ba wetaro sonekhe ba satulö, na ba Indonesia amabaliŵa moroi ba da'ö, fofo lamuhu andre, no sambua alama zolohe fa'abu dödö, irege lafotöi ia lamuhu bekhu. Simane ba Jawa töi wofo da'a ya'ia da'ö darès ma manuk darès si lö mo amakhaita ba mbekhu. Ba Sulawesi Utara, töi wofo da'a ya'ia da'ö Manguni.

Lamuhu bekhu la'ila niha börö hörönia sebua si so föna fabö'ö moroi ba wofo tanöbö'ö si so ba ngai kambölö ba kabera. Faoma bawania saöndrö ba atörö sibai hulö arakhagö fagölö ira wötö ba fetaro mbunia si so ba mbawania, no tefangamöi hulö wetaro mbawa, hulö da'ö mbörö wa oi mohokha mbu dozi zamaigi fofo andre, yamendrua ba zibongi, fao linia same'e fa'ata'u ba zamandrongo. Ba hiza mbagi wofo da'a, ombuyu sibai irege tefuta ba du'i-tu'inia, eluahania tola ifaigi zi so furinia.

Lamuhu andre, bunia mola'a-la'a safusi, ohawu-hawu, ba hulö faruka zaitö ma'ifu. Ba na so atö ia ba zisambua niha, ba tola ba wa'ara, lö manö maliŵa ia, irege itaria manalu'i hörö gofu hadia ia manö zanörö ngainia. Bu gi'o, no adogo-dogo, afi ebolo ba ebua. Fa'anau gafinia ikhamö ba zi tölu kali fa'anau mbotonia.

Sito'ölö Nifalua Lamuhu (Kebiasaan)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Lamuhu andre, moroi ba ngafunia, sambua wofo sangalui gö ba zibongi, hewa'ae so ösa zangalui göra ba zihulöwongi ba ba zitanö'owi (krepuskular) ba so göi zangalui gö ba zima'ökhö. Hörönia me mangotahögö föna, hulö na möi fa'alionia ba wondra'u ngawalo gönia. Ba sahöli dödö niha, na muhombo ia, tola manö lö fa'amoruru inönö nasa mangalui gö ba zibongi. Ba bagotalua ngawalö lamuhu andre, so zangalui gönia na ogömi sindruhu-ndruhu, monönö tara höröra ba da'ö wangalui gö. Ba wamareso ngawalö zedöna la gohi ba wangalui gö, moroi ba dalingania samondrongo faoma bu si so ba mbawania da'ö zame'e khönia fangombakha hezo wetaro gö sedöna idou.

Fofo da'a ö sasese la'alui ya'ia da'ö ngawalö gurifö sigide-ide simane di, talaho, te'u ba tanöbö'önia sahatö fönania.

Naha lamuhu andre, asese ba dögi geu ba so göi barö hakhi geu simane akhe, fino. Ba so ngawalö lamuhu andre, zi so ba nahia-nahia nomo si lö niha. Na mangadulo ia, sambua ofeta öfa ngawua, abölö oya zafusi faoma sohawu-hawu.

Samoloi Te'u (Pembasmi tikus)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Fofo lamuhu, asese tobali fofo samoloi te'u sahatö ba zinanö ba zohalöŵö ba danö, no moulu wa'ata'u de'u na larongo ba na la'ila wofo lamuhu. Börö da'ö, oya lamuhu andre, lafaliaro niha sohalöŵö ba danö, sanolo ba ngawalö zinanöra. Ma na'i töra ia moroi ba ngawalö dalu-dalu ni'öli ba wamoloi ngawalö zamakao sinanö. Sitobali fofo simanga nagole, lamuhu Serak Jawa no fofo sangalui te'u, ba laza hegöi ba kabu mbanio. Ba wohalöŵö ba danö, simane ba laza, safasa ma dombua lamuhu andre, no tola lazago laza sebola simane 25 hektare wakhe. Ba zidöfi, sambua wofo lamuhu, tola ira'u ba 1300 de'u.

Lamuhu moguna göi ba kabu mbanio (kelapa sawit). Tola mangalösi wamakao de'u ba zi 5 persen. Ba na lafaigi molo'ö ha wa'aebua tola i'alösi wangoguna'ö kefe lamuhu andre, so ba zi mamatonga moroi na la'oguna'ö moroi ba dalu-dalu ni'öli.

Da'a tenga ha sa'ae ya'ira sohalöŵö ba danö zangoguna'ö lamuhu ba wanolo ya'ira ba wamoloi samakiko sinanö, no fao ma ni'irugi ba zohalöŵö ba wamareta, me no sambua fanolo ba zohalöŵö ba danö. I'otarai me döfi si 2012, Bupati Pati, amada sotöi Haryanto ifaroi niha mbanua ena'ö lafaliaro ba na tola la'uri lamuhu andre ba itolo famareta ngawalö zoguna ba wamaliaro lamuhu andrö nihalö moroi ba Anggaran Pendapatan dan Belanja Daerah (APBD). Ba tenga hada'ö, lahaogö goi-goi wa tebai lara'u ma la fana wofo lamuhu.[1]

Fangera-ngera wamareta Kabupaten Pati ba wangahaogö Perda goi-goi ena'ö lö lara'u ma lafana ira niha mbanua, fao dödö Kementerian Kehutanan Indonesia. Kementerian Kehutanan Indonesia no la börötaigö lahaogö Peraturan Menteri tentang perlindungan burung hantu yang mulai langka di Indonesia.[2]

Ngawalö Lamuhu (Ragam jenis)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Ordo Strigiformes moroi ba zi dombua ngafu ya'ia da'ö suku (familia), suku fofo serak ma lamuhu naha si lö niha ba li Indonesia burung-hantu gudang (Tytonidae) faoma ngafu wofo burung hantu sejati (Strigidae). Oya moroi ba ngafuu da'a no sifakhai ba ngawalö endemik mo mozawili ba sambua nahia ma sambua hulo (menyebar terbatas di satu pulau atau satu wilayah saja) ba Indonesia, si'oföna sibai moroi ba ngawalö Tyto, Otus, ba Ninox.

Ba da'a so duma-dumania :

  • Burung hantu Pere David
  • Burung hantu elang Andaman
  • Burung hantu kelabu besar

Tytonidae[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • Serak Jawa (Tyto alba)
  • Serak bukit (Phodilus badius)

Strigidae[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • Celepuk reban (Otus lempiji)
  • Beluk jampuk (Bubo sumatranus)
  • Beluk ketupa (Ketupa ketupu)
  • Punggok coklat (Ninox scutulata)
  • Kokok beluk (Strix leptogrammica)
  • Burung hantu elang utara (Surnia ulala)

Gambara (Galeri)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Umbu[bulö’ö kode]

  1. "Berantas Hama Tikus, Pemkab Pati Manfaatkan Burung Hantu". Arsip moroi versi asli irugi 2013-11-02. Mufaigi me 2022-02-02. 
  2. "Kemenhut Akan Terbitkan Permen Perlindungan Burung Hantu". Arsip moroi versi asli irugi 2013-10-05. Mufaigi me 2022-02-02. 

Amatohula nibaso (Bacaan lanjutan)[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • MacKinnon, J. 1993. Panduan lapangan pengenalan Burung-burung di Jawa dan Bali. Gadjah Mada University Press. Jogyakarta. ISBN 979-420-150-2
  • MacKinnon, J., K. Phillipps, and B. van Balen. 2000. Burung-burung di Sumatra, Jawa, Bali dan Kalimantan. LIPI dan BirdLife IP. Bogor. ISBN 979-579-013-7

Khai-khai baero[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • (Li Inggris) Owl Pages, u'ö wofo lamuhu, mufaigi me tgl 01/02/2022.