Faosa

Moroi ba Wikipedia
Gambara Waosa

Faosa ma Li Indonesia bisul so göi zanötöi ya'ia faoma fehede Abses, Li wamahaö ma ilmiah lamane; furunkel ya'ia da'ö; fökhö samuto ba guli sangowulo ba mbörö mbu (Li Indonesia folikel rambut) ma tögi si tumbu mbu.[1] Ba mbalö ziföföna uli sanuge waosa ha mogötu ba tagoyomö, ba mamuto hulö ndreŵa ma deŵa sebua, ba aukhu sifao fe'ötö-ötö ba wa'afökhö. Itugu ara ba itugu mangebua mo baya ba mo'ösi nana, irege numalö wa'atedou we'ötö-ötönia. Ba na ahou wodalu-daluni ba tola mangebua irege aboto ba kalua mbaya sifao nana.

Tandra-tandra

Na motuge waosa ba mboto niha so nirasoi ma sitola oroma dandrania, ya'ia da'ö:

  • Mofa'aukhu;
  • Alua zogötu zi hulö ndreŵa ba guli si tugu mangebua, tagoyomö sifao we'ötö-ötö;
  • So göi waosa situmbu tenga ha sambua mbawania ba zisambua nahia, asese lafotöi ia waosa sifaraha (Li Indonesia bisul sabut);
  • Abao mari mbagi (Li Indonesia kelenjar getah bening membengkak) asese lafotöi tika;
  • So göi waosa si lö ila oköli, na no atöla ia ba kalu-kalua manö nana, ba itugu mangebua mbawania. Asese alua na mofökhö gulo niha sigöna waosa simane da'ö;
  • Ba tanöbö'önia.

Famofaosatö

Nahia asese tumbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

Waosa ba galogo

Waosa si to'ölönia tumbu ba guli si so bu sesolo ma bu sise-ise, uli zasese kalua mböböi, ma ba guli zasese fadekha ba nukha simane ba waha[2], taro'o, sola, ölu-ölu, galogo, haru-haru, hulu, tötö'a, bagi, ba tola göi tumbu ia banahia tanöbö'ö simane ba högö, dangi-dangi, ta'io, ahe, ba ba nahia tanöbö'ö ba mboto niha.

Amaehuta ba deŵa[bulö'ö | bulö’ö kode]

Ato niha zasese elungu wofaehusi wa'atohare ba mbotonia hadia faosa ma deŵa. Alua da'e börö wa'atohare ndreŵa ba waosa fagölö ha mogötu ide-ide moroi ba wamobörö. Na tohare ndreŵa ma waosa fagölö mogötu wa'obu'unia ba guli ba fagölö tagoyomö ba afökhö na todekha ma na mubabaya. Ba hiza'i fabö'ö hadia mbörö wa so ndrewa ba hadia mbörö wa alua waosa, simanö göi fabö'ö lala wodadaluni waosa ba fabö'ö lala wodadaluni ndreŵa.[3] Wa so ndreŵa börö wa'ateduhö dögi mbörö mbu ba wanikha salua baguli sifao wilo-iwlo guli si no mate ma soköli. Fa'atohare ndreŵa fagölö wa'atoharera waosa ha mogötu ba mobaya ba hiza'i lö mangebua. Bö'ö na tohare waosa ba mböröta ide-ide ba lö ara aefa da'ö mangebua, ba abölö afökhö wo'ötö-ötönia moroi ba ndreŵa. Amaehuta tanöbö'ö deŵa ba faosa, ya'ia da'ö nahia wa'atumbu ma wa'amotugenia. Deŵa asese tumbu ba guli sofanikha simane ba mbawa, tötö'a, ma ba hulu. Bö'ö göi nahia wa'amotuge waosa, sito'ölönia ba nahia zasese aböböi ma zui ba zasese fadekha nukha simane ba waha, sola, taro'o, ölu-ölu, alogo, bagi, ba tanöbö'önia.

Möli-möli nitöngöni[bulö'ö | bulö’ö kode]

Sito'ölönia na göna ma na manuge waosa ba niha ba lö i'enemai la'ohe khö doto ma ba nomo zofökhö, börö me faosa andrö oya zitola döhö samösa. He wa'ae simanö abölö sökhi na möi ita khö doto ma ba nomo zofökhö wamareso na alua simane:

  • Waosa situgu mangebua ba simaulu wo'ötö-ötö wa'afökhö
  • Tenga ha sambua waosa situmbu ba zi sambua nahia ma faosa soraha (bisul sabut), na alua zimane da'e böi mutaha la'ohe khö doto ma ba nomo zofökhö
  • Waosa sanuge ba dögi nikhu, ma zui ba hogu doyo
  • Manuge ba dete nikhu, ma ba dangi-dangi, ba zinga wiso ma ba du'i-tu'i
  • Waosa si lö i'ila döhö töra moroi ba zi 14 ngaluo wa'ara
  • Waosa sangandrauli manuge ba nahia zawena döhö[4]

Na alua zimanö ba böi taha, ohe ba wamareso khö doto ma ba nomo zofökhö.

Diagnosis

Sofatumbuö wa'alua waosa ya'ia da'ö börö wa'aukhu mbawa dungö sifa'usu ba guli (Li Indonesia infeksi bakteri Staphylococcus aureus pada kulit). So ha'uga ngawalö mböröta wa tola göna waosa niha, ya'ia da'ö:

  • Fatöfa ba niha si no mofökhö waosa, simane si sambua omo
  • Si no mangalö wa'owaöri mboto, simane si no göna fökhö HIV, no lafatörö khönia kemoterapi ma zui si no mofökhö gulo.
  • Zasese göna fökhö guli, simane sondreŵa kara ma scabies
  • Sareu wamalua fangehao mboto, simane sareu mondri, ba sareu wangehao nahia wa'atoröi
  • Sambö-ambö mamaulugö wangoguna'ö ŵe gö (Li Indonesia kurang gizi), ma zui sifalawu ŵe gö (Li Indonesia gizi berlebihan, obesitas)
  • Sigöna mbiso lato-lato samakiko uli (Li Indonesia terpapar senyawa kimia berbahaya yang dapat menyebabkan iritasi pada kulit)
  • Ba tanöbö'önia.

Baero zi ha'uga ngawalö mböröta wa tola göna waosa niha, ato göi niha mbanua zi faduhu tödö wa na oya mu'a gadulo tola ifatumbu'ö wa'agöna waosa ba niha, he wa'ae da'e irugi ia da'e lö mu honogöi ba hiza'i moguna mufalua wamareso (Melakukan penelitian)

Famadöhö

Ba da'a so lala wangalösi fa'afökhö ofeta ba wamadöhö faosa na no so mba mboto niha ya'ia da'ö [5];

  • La sasai faoma idanö sanaukhu-naukhu, ma la falemba nukha ni ungugö ba nidanö si lö aukhu sibai gamaudu nahia zigöna faosa. Sanandrösa ba wanasai faoma idanö sanaukhu-naukhu andre, molo'ö si no irai la tandraigö, wa tola möi fondröni nana si no baku ba zi fasui zi no göna faosa. Da'a alua ba ngaluo si fulu moroi ba ginötö göna faosa.
  • Fagule khönia wanikha döla tesi. Molo'ö si no irai la tandraigö wa fanikha döla tesi andre, moguna ba wamunu tungö sedöna mangobousi nagole ba zifasoi zi göna faosa. Hiza tebai la fagule ha fanikha döla tesi, na tola lima böi-böi wanikha döla tesi la faruka ia sambua sendro wanikha sami, ena'ö lö akhozi guli zi göna fanikha andre.
  • Oguna'ö gundre si no la ohamaisi. Da'a moguna ba wanolo ena'ö lö ta'unö ndro börö waosa. Lala wangahaogö ya'ia, ukhugö sambua sendro gundre si no la ohamaisi, ba badu nidanönia ma to töla kali ba zi ma'ö-ma'ökhö.
  • Oguna'ö nasio, be'e ba nidanö saukhu ba fagule ba zifasui zi göna faosa. Da'a moguna ba wangoköli'ö sesokho börö waosa ba tola göi ba wo fadoro ena'ö möi baero mbaya waosa.

Lala da'a yaŵa, si tobali fanolo sabata na so zi göna faosa, böi arörö dödö, fafareso'ö khö matiri, me oya sibai wanuturu lala si sökhi na möi ita khö matiri si'oföna sibai ba wamareso hadia so zi tobali taha-taha ba zifakhai ba ndro niha si göna faosa.

Fangosili

Sejauh mana penelitian tentang penyakit ini? Apa dampaknya terhadap pengobatan?

Onönöta

Adakah hal yang khusus pada penyakit tsb. yang tidak umum dan merupakan informasi berharga? Adakah informasi tambahan, yang perlu tetapi tidak bisa masuk kategori di atas?

Fökhö si fakhai

Basoŵa

Lö hadöi

Khai-khai baero

Lö hadöi

Umbu[bulö’ö kode]

  1. https://www.viva.co.id/gaya-hidup/kesehatan-intim/1486375-ciri-ciri-bisul
  2. "Archive copy". Arsip moroi versi asli irugi 2022-07-25. Mufaigi me 2022-07-31. 
  3. https://hellosehat.com/penyakit-kulit/infeksi-kulit/bisul/
  4. https://www.halodoc.com/kesehatan/bisul
  5. Sapto Adhi, Irawan,"6 Cara Mengobati Bisul Secara Alami", 19 Mei 2022, https://health.kompas.com/, mufaigi me 20 Januari 2023