Falo

Moroi ba Wikipedia

Falo ma ba li Indonesia latötöi ia ya'ia da'ö; Pala (Myristica fragrans) sambua sinumbua si no auri ba Danö Niha molo'ö turiania wa falo andre tefa'aso moroi ba hulo Banda, ba Maluku. Hiza falo sambua zinumbua sino tobali fonönö ba fangami ngawalö nirino ba nomöi alaŵa haragonia me falo andre fao ba gangolifa rempah-rempah, bua faoma hunö falo sambua gamawaö sebua böli ba ginötö meföna i'otarai ba ginötö Romawi. Falo andre ba notötöi ba ensiklopedia nihaogö Plinius "Si Tua". I'otarai ba ginötö wangebolo'ö ma eksplorasi mbanua Eropa falo andre mozawili ba mbanua tropika tanöbö'ö simane Mauritius faoma Karibia (Grenada). Fanötöi falo la'oguna'ö ba hunönia ni'amawa.

Falo (Pala)
Pala
Klasifikasi ilmiah
Kingdom:
Divisi:
Kelas:
Order:
Famili:
Genus:
Myristica
Spesies:
M. fragrans
Nama binomial
Myristica fragrans

Omböila[bulö'ö | bulö’ö kode]

Fenaeta Baero (Morfologi)[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. Töla: Fa'alaŵa döla falo, ikhamö ba zi 10 meter, tölania adölö-dölö, ba na la eŵagö dölania, nagolenia afusi
  2. Bulu: Bulu falo, sagörö-sagörö, aganau-nau, ba la'a-la'ania abölö owuge'e
  3. Bowo: Bowo falo na inötö mobene ia, tumbu ba mbörö mbulunia, simatua ogowulo-wulo sola'a-la'a sa'usö.
  4. Bua: Bua falo na awuyu sikhalania owuge'e, ba na no atua, buania a'usö
  5. Hunö: Bua falo, si no atua, hunönia so guli sanifi sombalugö hunönia, sola'a-la'a simane soyo, afusi. Fetaronia ba hunö andrö, lö afunö ibalugö hunö, ba da'a khönia zamuhua sibai zaragö fagölö ira mbungo sake.

Fenaeta Bakha (Anatomi)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Falo sowua sola'a-la'a sifabö'ö moroi ba falo tanöbö'ö, gitönia ma idanö moroi ba dölania, mola'a-la'a oyo, sangadono fanikha nitötöi mesophytic, na bulunia fagölö fefu ya'ia da'ö owuge'e, samawu'a berpilin tobali distichous, hiza itaria mbuania löhadöi uli sombulagö ya'ia.

Taroma Wa'auri[bulö'ö | bulö’ö kode]

Sinumbua da'a, mo'omo dombua ma fanötöi ba wamahaö; berumah dua (dioecious) irege no la'ila niha so zimatua ba si'alawe. Bulunia igize-ize. Buania owulo-wulo hulö ndrima, la'a-la'a a'usö, ba no afangö-fangö huania me so khönia wanikha atsiri fetaro nagole mbuania. Na asoso falo andre, ba teboka mbuania irege hunönia hatö fanga'i, hiza ba hunönia so khönia misa hulö fae-fae sola'a-la'a soyo (fuli yang berwarna merah). Hunönia na asoso sikhalania araidö-raidö ma ahatö ia ba la'a-la'a coklat.

Falo nihalö khönia hunö ba fae-fae sombalugö hunö ma laŵa'ö ia arillus, faoma nagole mbuania. Ba wamawa, fae-fae andrö, lakaoni khönia fao töi fuli, ma ba li Hagöri lamane; mace, ba zifakhai ba wa'owaöri ma ba farmasi latötöi faoma fehede myristicae arillus mazui macis. Nagole mbua falo ya'ia da'ö myristicae fructus cortex. Falo andre sambua zinumbua sara sibai wa'atedounia irugi tola lateu mbuania. Faneu mbua falo tola ikhamö ba zi 7 ofeta 9 fakhe i'otarai latanö ia.[1] ba hiza tola tehalö mbuania ba zi dua wulu a lima fakhe wa'ara (25 tahun). Fa'atedou wa'alaŵania tola ikhamö ba zi 20 m ba fa'aurini tola ba zingaotu fakhe.

Fatua lö la'amawa, hunö falo andre, la'okhoi'ö ba la fasafi khönia fae-faenia. Fangoköli hunö falo andre, moguna ginötö ba zi önö ofeta ŵalu migu. Ösi huninia na no oköli, ba akore ba hiza na la fadögö ia ba moriti nösi hunönia andrö. Ba lele moroi ba hunö andrö agaboto, ba ösinia da'ö ni'amawa.



Gambara (Galeri)[bulö'ö | bulö’ö kode]

Umbu[bulö’ö kode]

  1. "Budidaya Tanaman Pala". Gen Agraris. 2018. Arsip moroi versi asli irugi 2019-04-25. Mufaigi me 4 April 2019 pukul 20.45 WIB..