Buwu

Moroi ba Wikipedia

Buwu ya'ia da'ö töi wama'ala ösi nidanö simane uro, baeŵa, hambae ma zui i'a nifazökhi moroi ba lewuö, lafo'ono ia ena'ö lö möi baero gahulua. Buwu ba wanötöi ba li bö'ö, simane; ba li Indonesia latötöi; bubu, ba wehede Banyumasan, ba wehede li Jawa ya'ia da'ö: wuwu, ba li Sunda: ya'ia da'ö; buwu. Hiza tenga ha ba Danö Niha wanötöi buwu andre, ba wehede li Sunda, fagölö wanötöi ba fanura, ya'ia da'ö; buwu. Fangahaogö buwu andre, tenga ha moroi ba lewuö, so göi ni fatali moroi ba zinali saro, ba duhö-duhönia, tola la'oguna'ö zole mbanio.[1]


Buwu andre no la'ila niha ba zi sagörö Indonesia. So zanötöi faoma fehede lukah ya'ia da'ö ba li Minangkabau faoma Suku Kubu. Lukah gilo, ba kesenian tradisional la'oniha-niha ba tola maliŵa molo'ö fa'afarisayo niha ba da'ö sifao wanötöi fangandrö ma mantera moroi khö zi samösa niha nifotöi pawang.[2]

Lala wamazökhi mbuwu[bulö'ö | bulö’ö kode]

Famazökhi buwu no oya sibai, so zi öfa sagi, trapesium, silinder, lonjong, ba so göi zowulo-wulo zihulö rudal, famazökhi zihulö silinder, ma hulö kerucut, nifazökhi moroi ba ngawalö bahan, so moroi ba mbana, kaŵe, ue ba simanö göi moroi ba lewuö. Sito'ölönia ba wangahaogö buwu andre, lahaogö nifaudugö ha wa'ebua zedöna lafa'u'u ngawalö nösi nidanö.

Ngawalö mbuwu[bulö'ö | bulö’ö kode]

Buwu si no ara la'oguna'ö (th 1930-1940)

Ngawalö mbuwu na lafaigi moroi ba lala wangoguna'ö ya'ia la bagi ba zi dombua ngawalö ya'ia da'ö;

Buwu Tradisional[bulö'ö | bulö’ö kode]

Buwu ba Danö Niha, lö taya irugi ma'ökhö. Sambua lala wama'ala ösi nidanö si no ara la'ila niha ba Danö Niha. Buwu ba Danö Niha, oya la be'e ba mbombo, ma ba nuo nidanö side-ide. Lala wamasa ya'ia, la faudugö ba zoya kara, ba zi so idanö ma'ifu, ba labalugö ia faoma mbulu ndru'u ena'ö lö oroma ba zanörö ngai nahiania. Ösi nidanö sasese alau ba mbuwu ba Danö Niha, ya'ia da'ö uro, baeŵa, ba itaria so gi'a faoma hambae. Lakhönia, la bogö mbanua, ba labe'e bakha ba mbuwu. Mahemolu mbanua, ba awena la bokai mbuwu andrö.

Buwu Zifagai ma Nelayan[bulö'ö | bulö’ö kode]

Buwu zifagai, ya'ia da'ö buwu ni'oguna'ö ba wama'ala i'a si so ba nasi, ba nidanö sebua. Ba hiza ngawalö mbuwu da'a oya molo'ö fangoguna'ö ya'ia. Ba da'a so ngawalö mbuwu sasese la'oguna'ö sifagai ba nasi ya'ia da'ö simane:

  • Buwu sitelömö ba narö nasi ma ba li Indonesia ia lamane Bubu dasar (Ground Fish Pots).

Buwu da'a sambua wakake wama'ala i'a nibe'e ba doyo namö ma nilömö barö nidanö ia. Fa'ebuania oya ngawalö, so zebua ba so göi zide-ide, molo'ö zomasi niha sifagai. Na side-idenia fa'ebuania ya'ia da'ö fa'anau irugi 1 m, fa'ebolo so ba zi 50–75 cm, fa'alaŵa ba zi 25–30 cm. na buwu sebua fa'anaunia ikhamö 3, 5 m, fa'ebolo 2 m, fa'alaŵa 75–100 cm. I'a sasese tefa'ala ba mbuwu nibe'e ba doyo namö ma nilömö, ya'ia da'ö simane uro sebua (udang mutu baik), zihulö Kwe (Caranx spp), Baronang (Siganus spp), Kerapu (Epinephelus spp), Kakap (Lutjanus spp), kakatua (Scarus spp), Sa'usö i'o ma Ekor kuning (Caeslo spp), I'a sotöi Kaji (Diagramma spp), Lencam (Lethrinus spp), uro penaeld, uro barong, hambae, hambae sebua (rajungan), ba tanöbö'önia.

  • Buwu solaya ba dete nidanö ma Bubu apung (Floating Fish Pots).

Buwu solaya ba dete nidanö andre ni'odödögö nifetaro ba dete nidanö. Buwu da'a, tatu manö fabö'ö ira moroi ba mbuwu nihanigö ba doyo namö. Buwu solaya andre, lahaogö ia moroi ba lewuö nizaraini, ba lafo'ono bakha ia ena'ö i'a te'u'u. I'a si tola tefa'u'u na lafake mbuwu da'a simane i'a; pelagik, ya'ia da'ö i'a tembang, japuh, julung-julung, torani, kembung, selar, ba tanöbö'önia. Hiza na lafasa mbuwu andre, ba tola lafake dundraha ba laböbö ena'ö lö ahani, ba la sao ia fa'anau zinali 1,5 moroi wa'abakha nidanö.

  • Buwu nihanigö ma Bubu hanyut (Drifting Fish Pots).

Buwu da'a ba wangoguna'ö ya'ia, lahanigö. Buwu andre so zanötöi ya'ia göi faoma fogaoni; “pakaja“, hiza buwu andre lö ebua sibai, owulo-wulo (silindris), fa'anau so ba zi 0, 75 m, diameter 0, 4-0, 5 m. Ösi nidanö moroi ba mbuwu nibe'e tambua irege buwunia alömö, ya'ia da'ö; i'a torani, i'a sohombo ma ba Danö Niha, i'a laya ikan terbang (flying fish). Ba ginötö wamasa buwu, lafakai sambua mbuwu khö mbuwu tanöbö'ö, itaria so ba zi 20-30 ngawua mbuwu, molo'ö ha wa'ebua dundraha ni'oguna'ö zifagai.

  • Buwu jermal

Buwu da'a, ni'oguna'ö ba ginötö alö lowu ma ba wanötöi ba zifasui niha sifagai lamane; tidal trap

  • Buwu ambai

Nifotöi buwu ambai andre ya'ia sa'ae zi no la'ila niha asese lakaoni faoma fanötöi; ambai benar, bubu tiang, te'oguna'ö ba surut side-ide. Fa'anau so ba zi 7-7, 5 m. embuania tehaogö moroi ba nilon (polyfilament). Embua ambai tebagigö ba zi öfa sisi molo'ö wa'ebua mata gembua, ya'ia da'ö sisi tanöföna, sisi bagotalua, sisi furi faoma sisi kantung. Balö gembua sowulo-wulo, ba so göi zi öfa sagi, fa'ebuania 2, 6 x 4, 7 m. Kambera kambölö mbalö gembua, so zi hulö galadanga, nihaogö moroi ba nue, ma moroi ba zi'öli fa'oyania; 2-4 ngawua. Zi hulö galadanga andrö, la be'e bakha ba gembua ambai ba lababara ba wanaha lowu nasi. Sambua fetaro ambai tobagi ba zi 10-22 ngawua nitötöi sambua mbuwu, so göi zofeta 60-100 buah/unit. Ösi nidanö zalau ba mbuwu ambai fefu nösi nidanö molo'ö wa'ebua mata gembuanua, ba sabölö oya, Uro

  • Buwu apolo
Sura andre awena börö zura nasa. Moguna munönö ba mubönökhi nösinia.
Wikipedia no halöŵö nifalului zato.
Tolo Wikipedia ba wanohugö wanura ya'ia, na so khöu onönöta nösi. Saohagölö.

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. umumnya bubu tradisional berbentuk seperti bentuk rudal
  2. Febrianti -. "Lukah Gilo dan roh yang marah". Lokadata.ID (ba li Indonesia). Arsip moroi versi asli irugi 2020-12-10. Mufaigi me 2020-11-30.