Bene'ö

Moroi ba Wikipedia

Bene'ö (li Indonesia: mempelai perempuan) ma ni'owalu ma zui ono nihalö ya'ia da'ö töi wogaoni khö nono nihalö ba ngaluo i'otarai wamalua wamotu/fame'e, falöŵa, ofeta irugi nomo zangowalu (li Indonesia: mempelai laki-laki). Baero da'ö ba mafi tanö raya danö niha bene'ö da'ö fanötöi ba wongambatösa sanandrösa ba ndraono dalifusö alawe. Talifusö alawe ba da'a ya'ia ono dalifusö si sambua ama. Fefu ndraono moroi ba dalifusö alawe andrö lakaoni ia Ono Mbene'ö. Ba asese ba wo'alio'ö wanötöi lakaoni bene'ö. Fehede sifa'ero eluaha ya'ia da'ö sibaya ma ina lawe. Na ba mbanua Minangkabau, ono mbene'ö samösa sanema fefu ngawalö harato ma ondröita zibaya. Da'a molo'ö lala wongambatösa nitötöi matrilineal.

Fanötöi Ono Mbene'ö ba Mbanua bö'ö[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • Aken (Dayak Ngaju)
  • Ponakan (Jawa)
  • Bere (Batak)
  • Kamanakan (Minang)
  • Aneuk Keumuen (Aceh)

Fanötöi Bene'ö ba Mbanua bö'ö[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • Bride (Inggris)
  • Braut (Jerman)[1]
  • Penganten putri (Jawa)
  • Noiva (Portugis)
  • Bebecta, Nevesta (Rusia)
  • Nuse (Albania)
Gambara Bene'ö fatua lö labe'e tou

Ba Danö Niha na labe'e nihalö nono alawe, ba ba ginötö alua walöwa lafotöi ia Bene'ö (Li Indonesia mempelai perempuan).

Famatörö töi mbene'ö[bulö'ö | bulö’ö kode]

Ba Nono Niha na no mangowalu oya döi nibe'e ba ndra'alawe moroi ba ndramatua. So'amakhaita ba da'ö molo'ö huku hada Laraga khöda ba Danö Niha, i'otarai meföna ba wamalua falöŵa na no aefa labe'e tou Bene'ö (Li Indonesia mempelai perempuan) ba lafatörö döi mbene'ö, molo'ö “bosi” (Li Indonesia derajat dalam adat/kasta) zatua börö daöna ma “ama zangowalu” (Li Indonesia ayah dari mempelai laki-laki). Famatörö töi mbene'ö na meföna, so 3 (tölu) ngawalö töi mbene'ö ba huku hada Laraga ba Danö Niha molo'ö bosi; ya'ia da'ö:

  1. Sa'usö  : ana'a si 18 (feleŵalu) lahe (Li Indonesia emas 18 karat); dekhe ba mbosi si 7 (fitu) niha sifagölötö bakha ba nono wobanuasa.
  2. Balaki  : ana'a si 22 (dua wulu arua) lahe (Li Indonesia emas 22 karat); dekhe mbosi si 8 (ŵalu) ngenoli zalawa hada bakha ba wobanuasa.
  3. Barasi  : ana'a si 24 (dua wulu a'öfa) lahe (Li Indonesia emas 24 karat); dekhe mbosi si 9 (siŵa), si 10 (fulu), ba si 12 (felendrua) ngenoli Zanuhe (Li Indonesia Ketua Adat) bagotalua zalawa hada bakha ba wobanuasa ma bazisambua öri.

Sa'usö, Balaki, Barasi lafo'eluaha ia “ana'a” (Li Indonesia diumpamakan "emas").

Lala wamatörö töi mbene'ö[bulö'ö | bulö’ö kode]

Lala wamatörö töi mbene'ö; si'oföna la osaraö döi mbene'ö duma-dumania Sili la'anofuli ua na lö sotöi da'ö ba ngasi Zowatö, bangasi Nuwu, ba simanö göi ba Dome. Nalö sifagölö töi awena lanönö döi Sili molo'ö mbosi nomege simane: Sili Sa'usö (bosi si 7), Sili Balaki (bosi si 8), Sili Barasi (bosi si 9, 10, 12). Nano lahalö golu wahasara dödö; ba awena la aoni 3 kali... awena lahuhugö ba lalau liwa-liwa. Duma-dumania lamane:

  • "Sili Sa'usö! döi mbene'ö khöda banuada...!" latema sato "Ee...!"
  • "Sili Sa'usö! döi mbene'ö khöda banuada...!" latema sato "Ee...!"
  • "Sili Sa'usö! döi mbene'ö khöda banuada...!" latema sato "Ee...!"

Na no aefa la'aoni 3 (tölu) kali; awena lahöli lamane: "Höli-höli wanguhugö Sili Sa'usö! döi mbene'ö khöda banuada...! latema sato: Hu! Eee...!

Mo'amakhaita ba da'ö, molo'ö huku hada Laraga; Bene'ö sino ofeta ba nomo marafule, ba lafotöi ia sa'e “Sinöwu Hunö Gana'a” ma umönö alawe.

Sinöwu Hunö Gana'a[bulö'ö | bulö’ö kode]

Sinöwu Hunö Gana'a no töi sisökhi nibe'e ba numönö alawe, Hunö Gana'ana eluahania no amaedola hunö gokhöta (Li Indonesia aset berharga). Na tangandrotoi wamo'eluaha Sinöwu Hunö Gana'a, ya'ia da'ö:

  1. Sinöwu  : ira'alawe sino mongambatö/umönö alawe;
  2. Hunö  : Li Indonesia bizi, tola göi lawaö ia tuho (Li Indonesia inti);
  3. Gana'a ma Ana'a  : Li Indonesia emas.

Na tafatohu wamo'eluaha ya'ia: Sinöwu Hunö Gana'a = Ira'alawe si no tobali umönö sino amaedola no ifasui/i'olohuni ia ana'a, si no maulu wa'amohadu (Li Indonesia terhormat).

Baginötö safuria andre; asese lahole'ö ma labilaö wanötoi (Li Indonesia sering dipelesetkan) wanötöi "Sinöwu Hunö Gana'a" lahole'ö lamane: “Sinöwu Böli Gana'a”.

So dombua wa'alua wohole'ö/wobila'ö wanötöi “Sinöwu Hunö Gana'a” tobali “Sinöwu Böli Gana'a” ya'ia da'ö.

  1. Itaria ha börö wa'abao dödö khö Numönö/“Sinöwu Hunö Gana'a” labila'ö wokaoni khönia lamane: “ha böli gana'a ndra'ugö yomo ba nomo andre”. Da'e no fehede safökhö, fa'asiliyaŵa, tola mesokho dödö Numönö.
  2. Soyania fa lö mangila (Li Indonesia ketidak tahuan), ato niha si lö mangila ma si lö aboto ba dödö geluaha wehedera lö la'ila wa fasala ni'ogunaöra simane “Sinöwu Böli Gana'a” no sogoro ita wamondrongo. Olifu ira wa satulönia “Sinöwu Hunö Gana'a”. Ba ginötö safuria andre itaria so göi ba gotalua ndra salawa hada sawena ma mamaha ba huhuo hada, asese ahele mbewera wangogunaö fehede “Sinöwu Böli Gana'a” (sogoro ita wamondrongo).

Amaehuta geluaha Böli gana'a ba Hunö gana'a[bulö'ö | bulö’ö kode]

Na tabotokhi ba dödöda gamaehuta nia ya'ia da'ö:

  • Böli gana'a : Owöliwa gana'a. No fondrege wangaohasi ba dödö irege owökhi ba dödö ndra numönö, ahösö tou lakhömi ndra'alawe, ogoro ita wamondrongo.
  • Hunö gana'a : No i'olohuni ia ana'a ma no ifasui ia ana'a, maulu wa'amohadu (Li Indonesia terhormat). Ba Danö Niha samösa ira'alawe lakaoni khönia “Sinöwu Hunögana'a” na no itörö wa'abene'ö. Bene'ö ba huku hada Laraga lafabea (Li Indonesia ditanduk) lafohadu hulö razo ira'alawe (Li Indonesia ratu, Li Inggris Queen) da'a dandra wa ira alawe sitobali umönö ba Danö Niha nifosumange ba nifazawa mbosinia enaö mohadu lakhöminia, andrö sinangea na lakaoni töinia “Sinöwu Hunö Gana'a” (tenga “Sinöwu Böli Gana'a”).

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. https://www.kamusind.com/terjemahan/indonesia-jerman/pengantin