Öba ngawawa

Moroi ba Wikipedia

Sura andre te'ali moroi Wikipedia Indonesia Kekebalan Kelompok

Gambara tanö yaŵa (numero 1) da'a ifa'ele'ö hewisa sambua wökhö sebua tola tegönaisi fefu niha ba ngawawa me so zi no tefatöfa (la'a-la'a soyo) ba tanöbö'ö owaöri ba mo'öba (la'a-la'a sobalau); fökhö andre tola tefazaewe göna fefu niha ba ngawawa. Gambara numero 2 mamaehagö wa ba gotalua ngawawa so ösa (lö ato) zi no mu'öbaini (la'a-la'a sa'usö); si lö mu öbaini tefatöfa wökhö, si no te'öbaöni lö fatöfa. Ba gambara numero 3, abölö ato niha ba ngawawa zi no te'öbaini; börö da'ö fökhö saoha fatöfa tebatogö ba lö göna ba niha si lö mu'öbaini. Ba zalua si mane gambara numero 1, ato zowaöri ba hiza lö mu'öbaini ba a'oi fatöfa wökhö; na salua simane gambara numero 3, ha sambua ni'o'öfa niha sowaöri zi lö mo'öba zi fatöfa fökhö.

Öba ngawawa ma (ba li Indonesia: kekebalan kawanan; ba li Inggris: herd immunity) ya'ia da'ö sambua lala woba'aga (si lö i'anemai'ö) moroi ba wökhö saoha fatöfa salua na abölö oya niha ba zisambua ngawawa te'öba moroi ba wökhö börö meno irai göna fökhö ba he göi börö me la öbaini (vaksinasi), irege na so samösa zi lö mo öba ba fao ia tetötöwu. [1][2]

Ba ngawawa so ösi niha sabölö ato zi no te'öbaini (ya'ira andre lö sa'ae fao ira ba wa mazaewe fökhö saoha fatöfa), amaedola rate, aetu ba lala wamatöfa fökhö ma zui tebato. [3] Na abölö oya niha sino te'öbaini ba ngawawa, idugu ide-ide fakhamöta khö niha si lö mu'öbaini faondra khö niha solohe fökhö. Da'a sambua wanolo ba woba'agö samösa niha si lö mokhö öba bakha ba mbotonia moroi ba wökhö. [1]

Samösa niha tola mo'öba na no döhö moroi ba wökhö ma zui no lasuti ia faoma öba (vaksin). [3] So ösa göi niha si tebai mo'öba börö me so khönia wökhö tanöbö'ö, simane imunodefisiensi ma imunosupresi, irege niha simane, öba ngawawa tobali lala sabölö moguna ba woba'agö ya'ira moroi ba wökhö. [4][5]

Na no ofeta ba zi sambua inötö nihonogöi, ba ida'i-da'i öba ngawawa mohalöŵö ba wotayaigö fefu wökhö moroi ba gotalua ngawawa. [5] Penghilangan penyakit ini, jika terjadi di seluruh dunia, dapat mengurangi jumlah infeksi menjadi nol secara permanen, yang disebut eradikasi atau pemberantasan penyakit.[6]

Fanayaigö fökhö andre, na alua ia ba zi sagörö uli danö, tola mangalösi wa'ato zi fatöfa fökhö irege taya manö, da'ö nifotöi eradikasi ma fanuwösa molaŵa fökhö. [6]

Öba ngawawa ni'otomosi faoma fo'öbaini (vaksinasi) ba ndröfi 1997 no fao falulu ba wolaŵa famadöhö fökhö zobulu zukhu (variola) ma zui latötöi ia ba li Indonesia, cacar air, ba fao göi ba wo'alösi asesea wökhö tanö bö'önia. [7]

Lö fefu wökhö tola tefadöhö ba göba ngawawa ba ha fökhö saoha fatöfa, ya'ia fökhö si tola mozaewe moroi ba zi samösa niha khö niha tanöbö'ö. [5] Simane Tetanus, farange nia tola möi böröta wökhö, ba hiza lö aoha fatöfa ia, irege öba ngawawa lö taru khönia [5] Tetanus, misalnya, bersifat infeksius tetapi tidak menular, sehingga kekebalan kelompok tidak berlaku.[4]

Fehede "öba ngawawa" te'oguna'ö ia si'oföna sibai me döfi 1923. [1] Öba ngawawa laŵa'ö ia sambua sahöli tödö salua manö (alami) ba ndröfi 1930, ba me lahaogö lafareso me aefa ato ndraono te'öbaini moroi ba wökhö campak, fa'ato zibohou göna idugu alö ba zi sambua inötö, fao ndraono wökhötö (iraono saoha göna fökhö). [8]

I'otarai da'ö, fo'öbaini zato lafalua ena'ö so göba ngawawa ba no tefa'ele'ö wa tola moba'aga wamazaewe börö wökhö saoha fatöfa. [9]

Falö fao dödö ba wo'öbaini tola manaisi wanga'asogö öba ngawawa irege fökhö si tola laba'agö me na, ba hiza tola tefatöfa ba niha mbanua si lö molau fo'öbaini. [10][11][12]

Fökhö sombuyu-mbuyu (polio) awö difteri no si tobali duma-duma wa sindruhunia tola latayaigö, ba hiza ifuli zui tohare ba Indonesia me so watuwusa ba wamalua fo'öbaini. [13] Ba Aceh, ha 8% ndraono si no la'öbaini MR (measles and rubella-campak faoma campak jerman), no aröu moroi ba nitötö'u wamareta wa 95 persen no la'öbaini awena tola te'otomosi göba ngawawa. [14]

Öba ngawawa ba wosuwöi fökhö Covid-19[bulö'ö | bulö’ö kode]

Öba ngawawa ba wolawa Covid-19 tola te'otomosi ia faoma famalua fo'öbaini (vaksinasi), tenga tatehegö niha mbanua tetöfa ua wökhö ba döhö irege so khöra göba ba mbotora. Öba sotöi vaksin ifaha'ö göba mboto ba wangehaogö protein solawa fökhö ni'ilada sotöi antibodi, simane salua ba mboto zi samösa sigöna fökhö. Öba vaksin andre tola ihaogö antibodi ba zi samösa niha ba lö dali mofökhö ua. Niha si no mu'öbaini vaksin ba teba'agö ia moroi ba wökhö saoha fatöfa, da'ö zangetu'ö rate gamazaewe wökhö. [15]

Afu tola tesendra göba ngawawa ba tola teba'agö moroi ba dungö Covid-19, fefu niha sato ba ngawawa lö tola lö'ö la'öbaini irege te'alösi niha si göna tungö ba gotalua niha sato. Sambua wozu nitötö'u ba wangotomosi öba ngawawa andre ya'ia ba wo ba'aga ngawawa si lö mu'öbaini (börö me so wökhö tanöbö'ö, irege tebai lö öbaini ira). [15]

Faigi göi[bulö'ö | bulö’ö kode]

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. 1,0 1,1 Fine, P.; Eames, K.; Heymann, D. L. (1 April 2011). "'Herd immunity': A rough guide". Clinical Infectious Diseases. 52 (7): 911–16. doi:10.1093/cid/cir007. PMID 21427399. 
  2. Gordis, L. (14 November 2013). Epidemiology. Elsevier Health Sciences. hlm. 26–27. ISBN 978-1455742516. Mufaigi me 29 March 2015. 
  3. 3,0 3,1 Merrill, R. M. (2013). Introduction to Epidemiology. Jones & Bartlett Publishers. hlm. 68–71. ISBN 978-1449645175. Mufaigi me 29 March 2015. 
  4. 4,0 4,1 "Herd Immunity". Oxford Vaccine Group, University of Oxford. Mufaigi me 12 December 2017. 
  5. 5,0 5,1 5,2 Somerville, M.; Kumaran, K.; Anderson, R. (19 January 2012). Public Health and Epidemiology at a Glance. John Wiley & Sons. hlm. 58–59. ISBN 978-1118308646. Mufaigi me 29 March 2015. 
  6. 6,0 6,1 Cliff, A.; Smallman-Raynor, M. (11 April 2013). Oxford Textbook of Infectious Disease Control: A Geographical Analysis from Medieval Quarantine to Global Eradication. Oxford University Press. hlm. 125–36. ISBN 978-0199596614. Mufaigi me 29 March 2015. 
  7. Kim, T. H.; Jonhstone, J.; Loeb, M. (September 2011). "Vaccine herd effect". Scandinavian Journal of Infectious Diseases. 43 (9): 683–89. doi:10.3109/00365548.2011.582247. PMC 3171704alt=Dapat diakses gratis. PMID 21604922. 
  8. *Hinman, A. R.; Orenstein, W. A.; Papania, M. J. (1 May 2004). "Evolution of measles elimination strategies in the United States". The Journal of Infectious Diseases. 189 (Suppl 1): S17–22. doi:10.1086/377694. PMID 15106084. 
    *Sencer, D. J.; Dull, H. B.; Langmuir, A. D. (March 1967). "Epidemiologic basis for eradication of measles in 1967". Public Health Reports. 82 (3): 253–56. doi:10.2307/4592985. JSTOR 4592985. PMC 1919891alt=Dapat diakses gratis. PMID 4960501. 
  9. Garnett, G. P. (1 February 2005). "Role of Herd Immunity in Determining the Effect of Vaccines against Sexually Transmitted Disease". The Journal of Infectious Diseases. 191 (Suppl 1): S97–106. doi:10.1086/425271. PMID 15627236. 
  10. Quadri-Sheriff, M.; Hendrix, K. S.; Downs, S. M.; Sturm, L. A.; Zimet, G. D.; Finnell, S. M. (September 2012). "The role of herd immunity in parents' decision to vaccinate children: a systematic review". Pediatrics. 130 (3): 522–30. doi:10.1542/peds.2012-0140. PMID 22926181. 
  11. Dubé, E.; Laberge, C.; Guay, M.; Bramadat, P.; Roy, R.; Bettinger, J. (August 2013). "Vaccine hesitancy: an overview". Human Vaccines & Immunotherapeutics. 9 (8): 1763–73. doi:10.4161/hv.24657. PMC 3906279alt=Dapat diakses gratis. PMID 23584253. 
  12. Ropeik, D. (August 2013). "How society should respond to the risk of vaccine rejection". Human Vaccines & Immunotherapeutics. 9 (8): 1815–18. doi:10.4161/hv.25250. PMC 3906287alt=Dapat diakses gratis. PMID 23807359. 
  13. Islamic anti-vaxxers undermine efforts to prevent diphtheria outbreak in Indonesia
  14. The World's First Anti-Vax Fatwa Has Been Issued. Here's What It Did
  15. 15,0 15,1 "Coronavirus disease (COVID-19): Herd immunity, lockdowns and COVID-19". www.who.int (ba li Inggris). Mufaigi me 2021-03-19. 

Khai-khai baero[bulö'ö | bulö’ö kode]