Portugal

Moroi ba Wikipedia
Portugal
República Portuguesa
Bendera
Lambang
Koordinat: 38°42′N 9°11′W / 38.700°N 9.183°W / 38.700; -9.183Koordinat: 38°42′N 9°11′W / 38.700°N 9.183°W / 38.700; -9.183
Famasindro868
Amatöröŵa razo25 Yuli 1139
Konstitusi si föföna23 September 1822
Republik5 Oktober 1910
Demokratisasi25 April 1974
Konstitusi iada'a1 Yanuari 1986
Ibu kotaLisbon
Fa'ebolo
 • Fefu36,000 sq mi (92.226 km2)
Peringkat luas wilayah109 ba gulidanö
Sowanua
 (estimasi 2019)[1]
 • Fefu10,295,909
ISO 3166 codePT
HDI0.864 (alawa sibai)
Bosi HDI38 ba gulidanö (2018)
Fa'ebua GDPUS $221.7 miliar (estimasi 2020)[2]
Bolokha gu'ö.pt

Portugal (li Portugis, República Portuguesa) no sambua negara si so ba danö Eropa tanö ba gaekhula raya. Ibu kotania Lisbon. Tanö yöu faoma tanö ba gatumbukha mo'ola ia ba Spanyol, tanö ba gaekhula aekhu ia ba nasi sebua Samudra Atlantik. Baero da'ö so nasa oya ngawua hulo si tefaböbö khönia simane Madeira, Azores ba Selvagens.

Sowanua khönia lafotöi niha Portugis ba li ni'oguna'öra Li Portugis. Baero da'ö latötöi göi negara andre ba li Latin Lusitania. Börö da'ö negara tanö bö'ö sangoguna'ö li Portugis tobali li resmi lafotöi negara lusophone, simane negara Angola, Brasil, Mozambik, btn. Töra 250 juta niha ba gulidanö sangoguna'ö li Portugis.

He Spanyol ba he Portugis no so ira ba mbalö danö si tedou moroi ba danö Eropa. Tanö si tedou andre lafotöi Iberia. Andrö itaria latötöi danö, niha, gama-gama btn. soroi ba Portugal faoma Spanyol tanö Iberia, niha Iberia, hada Iberia, btn.

Portugal no tefaböbö ba negara si no tedou fa'auri ba gulidanö ba no göi tobali ia ndroto-ndroto Uni Eropa me 1986.

Ba ginötö ngaotu ndröfi si 15 ba 16, Portugal no negara fondrege si föföna sibai mamalua eksplorasi nasi sebua, irege larugi Afrika, Asia ba Amerika Selatan ba lafasindro wamatörö global si föföna sibai. Andrö wa ba ginötö da'ö tobali Portugal negara sofa'abölö ba gölana ekonomi, politik ba militer.

Niha Portugis göi zolohe fa'atedou ba ngawalö hulo nifotöi ma'ökhö Indonesia. Andrö wa oya wehede he ba li Indonesia ba he ba li Niha nihalö moroi ba li Portugis simane Luo Migu (moroi ba li Portugis Domingo), meza (moroi ba mesa), baru kameza (moroi ba camisa), lamari (moroi ba armario), sabun (moroi ba sabão), sekola (moroi ba escola), sifatu (moroi ba sapato) btn.

Oya nahia ba gölana nifotöi Indonesia ma'ökhö no so mböröta barö mbawa Portugis, irege dania la'alani ira niha Inggris ba Belanda. Irugi merdeka Indonesia ha Timor Timur zi toröi barö wamatörö Portugis irege 1975 me lafa'olo Fretelin wa no merdeka Timor Timur. Bahiza 9 waŵa aefa da'ö i'alaini Timor Timur Indonesia ba ibali'ö ia tobali gölana Indonesia, irege merdeka zui Timor Timur me 2002.

Budaya[bulö'ö | bulö’ö kode]

Budaya Portugal no fahandrona ngawalö budaya si so ba zi fasui nasi Mediterania faoma budaya Eropa. Me 1956 tefasindro Yayasan Calouste Gulbenkian ba Lisbon, ibu kota Portugal, sangalui lala ba wamaliaro fefu ngawalö zi fakhai ba budaya Portugis. Halöŵö simane itugu tedou ba ndröfia 1990 faoma ba ndröfia 2000 me tebohouni oi ngawalö fasilitas budaya soguna ba zato. Andrö lö tokea niha wa ba Portugal so 17 mbolokha budaya nitema'ö bakha ba UNESCO World Heritage Sites, numero 9 fondrege oya ba danö Eropa ba numero 18 ba zi sagörö ulidanö.

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. Resident population estimates. Statistics Portugal
  2. International Monetary Fund. Report for Selected Countries and Subjects: October 2020