I'a budu

I'a budu ma i'a soköli ba fasa mbanua (pasar tradisional)

Nahia zamawa i'a budu ma i'a soköli ba zisambua nahia/fasa

I'a Budu ya'ia da'ö i'a si no la'asioini ba no la'oköli'ö. Ba Danö Niha, i'a budu asese laŵa'ö göi ia i'a soköli. I'a budu i'a safeto asio, ba sambua wamala ndriwo salio ba Danö Niha. I'a budu andre, ba fataha ara, me no oya labayoini khönia nasio. Me i'a sauri ma sawena lagaini, na lö labe'e khönia nasio, ba alio sibai obou, irege tebai la'a. Inönö na i'a sauri oya sibai si lö ahori te'amawa ia, da'ö wa lahaogö wamalala tanöbö'ö, simane i'a budu ma i'a soköli. I'a budu andre, lö abua wangalui ya'ia ba mbanua ba Danö Niha, me oi te'amawa ia ba lafo, ba Harimbale, ma ba fasa.

Fangoköli'ö ma fo'asioini faoma asio ma idanö nasio, sambua lala si no lafalua niha ba zi sagörö ulidanö i'otarai meföna ofeta ba abad 19. I'a budu ma i'a soköli andre, no tuho ndriwo ba gö ba mbanua simane Karibia, Afrika Barat, Afrika Utara, Asia Selatan, Asia Tenggara, Tiongkok utara, Tiongkok Selatan, Skandinavia, ba so ma'ifu ba mbanua Kanada fao mbanua Newfoundland, simanö göi ba ngai nasi ba Rusia, faoma kutub Utara. I'a budu ma i'a soköli andre, simane nagole tanöbö'ö ni'asioini so khönia misa nifotöi we simane protein.

I'a budu andre, ya'ia da'ö no sambua wamalala gö si so ba Indonesia, inönö me oya ngawalö gi'a si so ba nasi Indonesia, tenga ha i'a sauri (segar) no tola lahaogö gi'a sawena lagaini ba la'oköli'ö, la'asioini ambua wamalala ndriwo ba niha. Molo'ö, Badan Pusat Statistik no la sura ha wa'oya ni amawa ba negara tanöbö'ö ma laŵa'ö ia ekspor ba ginötö Januari irugi November 2021 so ba zi 8,96 juta kg na la'erai gefenia ba zi US$ 93,17 juta. Fa'oya da'a tedou 0,69% moroi ba ndröfi silalö fa'ebua US$ 92,53 juta.

Fangahaogö i'a budu

Lala wangahaogö i'a budu andre, tenga ha'asala lasila, labe'e nasio, ba la'okhoi'ö, oya ma'ifu waosatö nitörö, simane;

Lahenagö gi'a sauri

I'a sauri ya'ia da'ö i'a sawena lagaini, eluahania lö ara sibai me no lahalö ia moroi ba nasi. Hana wa i'a sibohou ma sawena lagaini nibali'ö i'a budu, ya'ia da'ö, ena'ö ba ginötö la'oköli'ö gi'a andre, lö obou. I'a sitola labali'ö i'a budu simane; sarden, anchovies, mackerel, smelt, ocean trout.

Lasasai

I'a sauri si no lahenagö, lahaogö wanasai, aefa da'ö la sila ba na modoi atö ba tola laheta ndroinia. Na esolo atö gi'a nibali'ö i'a soköli, ba lagoligö molo'ö ha wa'ebua zomasi ita tagoligö.

Oköli'ö

Fatua lö la'oköli'ö, ba si'oföna ua la asioini. Lala ba wame'e asionia, ya'ia da'ö;

• La fawioisi nasio ba gi'a, ma halö gi'a ba ungugö ba nasio si no lahenagö
• La be'e nasio irege tobalu gi'a, me na oya nasio khönia, ba no möi famonönö wa'ami gi'ania
• Be'e ba naha simane karaŵa ma rumbi, balugö faoma karate'angi ba be'e bakha ba lemari es fa'arania 24 za
• Aefa da'ö na no irugi 24 za, ba fuli sasai gi'a faoma idanö si sökhi, ba fangewe irege lö abasö sibai ia, awena okhoi'ö ba zino, hiza na tola ba tebokai zi no lasila, eluahania göna khönia fefu haga zino.

Okhoi'ö

Hiza na no aefa lafangewe-ngewe gi'a budu andre, aefa moroi ba lemari es, okhoi'ö ba haga zino, ba na no atö te'okhoi'ö ia ba böi olifu fuli bukusi ba be'e bakha ba lemari es zui, he ha mato sarawongi, ba fuli zui mahemolunia okhoi'ö ba haga zino. Na no aefa latörö fefu lala da'a, hiza no möi ö sami sibai ba tola göi möi fangalui na lahaogö oya ia.