Gaga (manö-manö)

Moroi ba Wikipedia
Gaga
Klasifikasi ilmiah
Kingdom:
Filum:
Kelas:
Order:
Famili:
Genus:
Corvus

Linnaeus, 1758

Ae ba da'a na omasi'ö wombaso zanandrö ba gaga. Da'e tou no manö-manö sotöi gaga.

Gaga[bulö'ö | bulö’ö kode]

So samösa niha sotöi Kawofo. Samuza ma'ökhö möi ia malu, heŵa'ae moteu-teu. Ba hiza lö ahulu-hulu ia me lö si falukha khönia zökha. Börö da'ö ilau mangawuli ba nomo lö ösi-ösi danga. Ba dalu lala i'ila samösa ndra alawe sobogö-bogö gönia talö ba dete galitö.

Corvus caurinus
Gaga nifotöi Corvus caurinus

Ba ihatö'ö ia Gawofo, me omasi ia moleu ya'ia ba galitö ba wangokoli'ö barunia. Ba me arakhagö irugi zinga galitö, muhede gaga yaŵa ba hogu geu, imane: "A! a!" Itema linia Kawofo: "Hadia ni'agu na lö same'e khögu?"

Ba muhede zui gaga imane: "A! a!" Ba itema linia ira alawe andrö: "Hadia ube'e na lö sangandrö khögu?"

Ba si manö, omasi mena Gawofo wemanga talö, ba hiza lö ibe'e khönia ira alawe andrö. Ba simanö göi ndra alawe andrö, edöna ibe'e sa dalö andrö mena'ö, ba hiza lö ni'andrö Gawofo.

Famatimba[bulö'ö | bulö’ö kode]

No tesöndra manö-manö andre ba zinura H. Sundermann, Niassisch-deutsches Wörterbuch, nga'örö 269-270, niraka töra otu fakhe si lalö. Lö ibe Sundermann geluaha ma böröta manö-manö andre. Ifa'oli ia ba zinura andrö no mege si tobali lala wangoroma'ö ba niha Jerman hewisa gangolifa wehede ba Li Niha na lafaomagö ia Li Jerman.

Tenga simane manö-manö tanö bö'ö sotöi Balugu Sihönöfao manö-manö andre lö i'anema'ö manga ba dödöda geluahania. Moguna mangera-ngera ita ua wangalui lala wamatöfa ya'ia ba wa'aurida. Hadia lala wahuhuosa (komunikasi) zi tobali tuhe huhuo ma zui lö tuhonia, ha si tobali fondrara dödö. Ba hiza na da'ö duhe huhuo ba da'e "lala wahuhuosa" (omasi Gawofo wemanga talö, ba lö isöndra lala wanguma'ö ya'ia) ba manö-manö andre no sambua manö-manö sabölö sökhi. No ta'ila wa itaria fabö'ö niŵa'öda moroi ba zomasi dödöda. Ba börö da'ö lö i'anema'ö anehe niha bö'ö hadia nösi dödöda. Na alua zimane andre tola tobali börö wa'udusa. Iŵa'ö khöda manö-manö Gaga, fatimba ua na nirongou moroi khö nawöu no fagölö ira zi so ba dödönia. Sofu ua, fatua lö öhalö doho ba baluse!

Nitöngöni[bulö'ö | bulö’ö kode]

  • No muhalö manö-manö andre moroi ba wanga'ali ba Li Niha ma'ökhö (adaptasi). Börö da'ö abölö adogo-dogo ia ba alösö wanutunönia moroi ba nisura H. Sundermann töra otu fakhe si lalö.
  • No mufabö'öni döi manö-manö andre moroi ba wanura Sundermann "Kawofo". Abölö adöni dödö zombaso ma'ökhö döi "Gaga" moroi ba Gawofo, töra-töra börö me töi gawofo no hulö nifazö-fazökhi.