Duria (sinanö)

Moroi ba Wikipedia
(Saekhu moroi ba Bua Ndruria)
Gambara nösi ndruria
Duria si no labokai, ösinia, moroi ba Danö Niha

Duria ma Ndruria no sambua zinanö sauri ba Danö Niha. Töi ndruria tehalö moroi ba li Indonesia durian (eluahania oi mondroi), börö so oya ndroi satarö ba gulinia (faigi gambara mbua ndruria ba nga'örö andre). Sinanö andre tesöndra ia ba danö tropis ba Asia Tenggara ba no tobali bua geu fondrege tehöngö tenga ha ba Danö Niha ba hiza ba zi sagörö Asia Tenggara.

Ngawalö ndruria[bulö'ö | bulö’ö kode]

Meföna ba Danö Niha, duria andre, sinumbua sauri samösa ba gatua sebolo, fao ia ba geu sauri tanö bö'ö ba dalu gatua. Duria andre, tölania abe'e, ba ebua hogunia, ba auri ia ba danö sabe'e. Fame'e angolifa ndruria andre, la faigi moroi ba nösinia. Na a'usö atö la'a-la'a nösinia, ba niha ba Danö Niha laŵa'ö ia duria balaki, ba no sa'ae nitandroi niha da'ö, lafahulö me sökhi sibai wamaigi ba simanö göi rasonia. Baero la'a-la'a nösinia, ba niha ba Danö Niha lafaigi ha wa'awe'e-we'e nagole nösinia andrö moroi ba hunönia. Na anifi-nifi atö nagole nösinia, ba laŵa'ö ia : duria lae.

Bua ndruria

Baero döi molo'ö wamaigi la'a-la'a nösi ba hegöi fa'awe'e-we'e nösinia, ba Danö Niha oya manö zi fabö'ö moroi ba mbanua tanö bö'ö, labe'e döi ndruria molo'ö nahania ma zui hadia zifakhai ba ndruria andrö, simane doinia mo'ono-ono, ba labe'e döinia duria so'ono doi, ba na egebua atö mbuania, ba lamane duria rumbi, ba wa'oya nasa döi-töi ndruria andrö dozi banua si so ba Danö Niha.

Fananö ndruria[bulö'ö | bulö’ö kode]

Duria sawena mutanö (ono ndruria)

Me no tedou wangi'ila niha, ba duria tenga sa'ae ha sauri samösa ba dalu gatua sebolo. Duria, no sambua sinumbua ni odödögö wananö ya'ia ba ginötö iada'a. Lala wananö ya'ia, moroi ba hunö, ba niha sowölö-ölö, ibe'e ginötönia ba wo hayaigö hunö ndruria andrö, ba na no moliwiö dania ia, no so mbulunia, ba ikhao danö mato tölu ngafulu seti, ba ihalö nono ndruria no mege ba itanö ba dögi si no la henagö. Sinanö da'a no sambua sinanö silö marase wo urusi ya'ia, me auri ia ba danö, lö balazi la be'e khönia wangatabö, fabö'ö ira na sangodödögö samokai kabu ndruria, ba hiza ba Danö Niha lö hadöi nasa mulau zimane da'ö, duria ba Danö Niha, sifagölötö ba zinanö bö'ö. Na no dania ebua ia, ba moboŵo, ba na aro atö mboŵonia ba tobali bua si sökhi.

Gunania ba niha[bulö'ö | bulö’ö kode]

Baero mbuania sami sibai, inönö nasa na ösinia baga, ma laŵa'ö ia duria balaki, nagole mbuania tola muhaogö tobali tafe druria (li Indonesia tape durian), falaki ndruria (li Indonesia dodol durian) ba tanöbö'önia. Duria andre moguna ia ba wa'auri niha, tölania sesolo no möi fangaro danö ba wetaro situmbu ya'ia. Ba nano esolo dölania ma eunia no atua na mo'amböta sa'e wowuania, ba sokhö ya'ia tola la'obö labali'ö ia bagolö, fafa, toga simöi döla-döla nomo. Hiza baga na duria andrö no atua ndröfinia, me ba wa'atua nia ba da'ö göi wa'asökhi mbagolö nihalö khönia.

Sifakhai ba ndruria[bulö'ö | bulö’ö kode]

Duria, no molo'ö ngawua wehedenia, fakhai ia ba ngawalö zalua, lamane turia ma duria, asese na amena falukha nono niha, ba fehede si'oföna lafaehagö ba wanofu hadia duria. Hiza fehede da'ö, la faudugö ba lua-lua wanötöi ya'ia. Sifakhai ba ndruria, ya'ia sa'ae simane : ose ndruria, sanaro duria, taŵi-taŵi ndruria, belea ndruria, uli ndruria, ö moroi ba mbua ndruria. Sanandrösa ba daŵi-taŵi ndruria, ba Danö Niha, so sinumbua sotöi ladari, no baga sibai ba wamataŵi duria, lahalö ladari, ba laleu ba galitö, amena lafuyu'ö ba lafataŵi sa'ae ndruria.

Gowe Ndruria (Tugu Durian)

Gowe Ndruria[bulö'ö | bulö’ö kode]

Lö hadöi fehede sifagöna sibai ba tugu li Indonesia, ba hiza tugu andrö ahatö geluahania ba gowe. Iada'a ba Danö Niha no lahaogö gowe fanörötödö wa no irai so ndruru danö ba Danö Niha, ba la'osamuzaigö wangahaogö gowe ndruria. No sökhi sibai, ba wangombakha ba zimöi mondrugi Tanö Niha, wa bua ndruria ba da'a no sambua mbua geu simöi fangamuhua döi Danö Niha, irege meluo mu'owasaini (diresmikan) ia, ba amada matiri ba wetaro famareta ba ginötö Presiden Jokowi so'aturai huku ba Indonesia andre, Ono Niha, sotöi amada Yasona Laoli da'ö zo rasimikö. Ba iada'a no sambua naha si sökhi sibai bawamakhölö ba weamöi manörö ba Gunungsitoli, naha wakodasa.[1]

Umbu[bulö'ö | bulö’ö kode]

  1. Admin (6 Desember 2018). "Tugu Gempa dan Tugu Durian Kota Gunungsitoli, diresmikan Oleh Menteri Hukum dan HAM RI". gungsitolikota.go.id, mufaigi me 3 Pebruari 2021